SLAP lezyonu, omuz ekleminizin iç kısmındaki labrum adı verilen omuzu saran kapsülü yırttığınızda meydana gelir. Yırtığın sebebi genellikle bir travmadan veya omuzu sportif faaliyetlerde aşırı kullanmaktan kaynaklanabilir.
İçindekiler
SLAP Lezyonu
SLAP lezyonu oluştuktan sonra omzunuzu ve kolunuzu hareket ettirmek acı verici veya zor hale gelebilir. Tedavi edilmediği takdirde bu yırtıklar kronik(geçmeyen) ağrıya neden olabilir, kolunuzu ve omzunuzu daha az kullanmanıza ve daha ciddi omuz sorunlarına yol açabilir.
SLAP Lezyonu Nedir?
Herhangi bir zamanda, yetişkinlerin %25’i, yaralanma veya aşırı kullanım nedeniyle omuz ağrısı yaşarlar. Bu ağrılardan biri SLAP lezyonu olabilir. SLAP lezyonu Superior Labrum, Anteriordan Posteriore yırtığı demektir. Yani omuz labrumunun üst kısmının önden arkaya doğru yırtılması anlamına gelir.
Superior(Üst), Labrum, Anterior(Önden) Posterior(Arkaya) Yırtığı
SLAP Yırtığı
Bu sakatlık tüm omuz yaralanmalarının %4 ila %8’ini temsil eder.
SLAP’taki S harfi, labrumunuzun tepesini ifade eder. Labrumunuzun bu kısmı yırtıldığında, üst kol kemiğiniz tamponunu kaybeder ve biseps tendonunuz kürek kemiğine üst labrumdan tutunduğu için, destek noktasını kaybeder. Biseps tendonu omuzu aşağıda tutan bir tendon olduğu için, destek noktasının kaybolması omuzun yukarı doğru çıkmasına neden olur. Bunun sonucunda omuzunuz üst kısmında olan boşlukta sıkışmalar ve ağrılar oluşur.
SLAP’taki L, glenoid labrumunuzu ifade eder. Labrumunuz, omzunuzun hareketlerini kolaylaştırır ve çevre dokuların sıkışarak yırtılmasını önlemek üzere iki önemli rol oynar. Labrumunuz üst kol kemiğinizin üst kısmı için bir yastıktır. Bu yastık, üst kol kemiğinizin ait olduğu yerde kalmasına yardımcı olur. Böylece omuz başının yukarı doğru aşırı hareket etmesini ve üstünde bulunan yapıların sıkışmasını engeller. İkincisi, labrumunuz kürek kemiği yuvası ile pazı tendonlarınızdan biri arasındaki bağlantı noktasıdır. Biseps tendonu labruma yapışır ve buradan destek alır. Aynı zamanda biseps kasıldığı zaman da omuzun aşağı doğru kaymasını ve omuz başı üzerinde bulunan yapıların sıkışmasını engeller.
Labrum yırtığının genç yaşlarda oluşma nedeni büyük oranda yapılan spor ile ilişkilidir. Sporda omuzu savuran kişilerin labrumları aniden yırtılabilir. Bunun dışında yaşlanmaya bağlı olarak labrum yıpranması sonucu yırtılabilir. Bazı SLAP yırtıkları istirahat ve fizik tedavi ile tedavi edilebilir, ancak bazıları ameliyat gerektirebilir.
SLAP Lezyonu Nedenleri
SLAP lezyonunun üç nedeni vardır.
Kronik Sakatlık: SLAP lezyonu, spor yapan veya çok fazla baş üstü hareket gerektiren egzersiz yapan kişilerde zamanla meydana gelebilir. Basketbol ve voleybol oynamak, yüzmek veya ağırlık kaldırmak SLAP lezyonlarının yaygın nedenleridir. Slap yırtılmasının en yaygın nedeni küçük küçük yırtılmaların zamanla birikmesidir.
Ani Yırtılma: Kolu açarak yere düşme ve bu esnada yere düşüşü elle frenleme esnasında labrumda ciddi gerilim meydana gelir. Eğer düşüş sert ve kendinizi koruyacak manevra için zaman bulamazsanız bu esnada SLAP yırtığı oluşabilir. Bunun yanı sıra baş üstü ağır bir nesneyi tutmaya çalışırken omuzda ani salınımlar oluşursa (Ağırlık kaldırırken birinin çarpması) bu esnada yırtılmalar meydana gelebilir.
Yaşlanma. Slap yırtıkları, labrumunuz zamanla yıprandıkça da meydana gelebilir. Bu yırtık genellikle 40 yaş ve üzeri kişilerde görülür.
SLAP Lezyonu Belirtileri Nelerdir?
SLAP lezyonu belirtileri şunları içerir:
- Kalıcı, donuk bir ağrı veya omzunuzun derinliklerinde keskin bir şekilde hissedilen omuz ağrısı.
- Kolunuzu kaldırmak veya kolunuzu başınızın arkasında esnetmek gibi belirli pozisyonlarda omuz ağrısı.
- Top atmak veya başınızın üstüne uzanmak gibi belirli şeyler yaptığınızda omuz ağrısı.
- Omzunuzu hareket ettirdiğinizde çıtlama sesleri veya gıcırdama hissi.
- Omzunuz kürek kemiğinizden fırlayabilir gibi omuzu güvensiz hissetme.
SLAP Lezyonu Türleri Nelerdir?
Birkaç farklı SLAP lezyonu ve alt türü vardır. En yaygın SLAP yırtılması tip 2 yırtıktır. Tip 2 yırtıkların birkaç alt tipi vardır ve bunların her biri, bir tip 2 yırtığın ortaya çıkabileceği farklı yolları açıklar:
- Tip 1: Bu tür yırtılmada, labrumunuz yıpranma veya küçük küçük yırtıklar oluşur ancak herhangi bir semptom vermeyebilir. Tip 1 yırtıklar genellikle orta yaş ve üzeri kişilerde görülür.
- Tip 2: Bu, en yaygın SLAP yırtık türüdür. Tip 2 yırtıklarda labrum ve biseps tendonu yapıştığı yerden yırtılarak ayrılmıştır.
- Tip 3: Labrum yırtılmış ve yırtılan parçalar omuz eklem aralığına sıkışmıştır. Biseps tendonu sağlamdır.
- Tip 4: Bu tipte labrumunuzda başlayan yırtık biseps tendonunuza kadar uzanır ve biseps tendonu yapıştığı yerden kopar.
SLAP Lezyonu Ameliyatsız Tedavisi – Fizik Tedavisi
SLAP yırtığının ameliyatsız tedavisi Tip 1 ve Tip 2 için mümkündür. Tip 3 ve Tip 4 SLAP yırtıklarında ameliyat şarttır.
Ameliyatsız tedavide SLAP lezyonu nedeniyle koruyucu gücünü kaybetmiş olan labrumun bu görevi, diğer dokulara yüklenmeye çalışılır. Yukarıda anlattığımız üzere, labrumun iki temel görevi vardı. Birincisi omuz başının yukarı doğru aşırı kaymasını önlemek ve biseps tendonu için tutunma zemini olmak. Biceps tendonunun ayrıştığı durumda zaten SLAP tipi 4 olacağından fizik tedavi ile iyileşmesi mümkün değildir. Omuz başının yukarı doğru aşırı kaymasını önleyecek diğer yapılar rotator cuff kaslarıdır. Fizik tedavi ile bu kasların kuvvetlendirilmesi ve stabilizasyon görevini üstlenmesini sağlamak gerekir.
Yalnızca rotator cuff kaslarını kuvvetlendirmek yeterli olmayacaktır. Bu kasların omuzun belli pozisyonlarında kasılarak omuz başını aşağı doğru kaydırmasını sağlamak gerekecektir. Bu da yalnızca nöromusküler kontrol egzersizleri ile mümkündür. Bu egzersizlerde omuz belli pozisyonlara ve yük altına sokularak, önce istemli ardından da istemsiz bir şekilde kasılmaları sağlanmalı ve bu yeni görev onlara tanıtılmalıdır. Böylece SLAP nedeniyle ortaya çıkabilecek omuz sıkışma sendromuna karşı koruma sağlanacaktır. Eğer fizik tedavi başarılı olursa ağrılar ortadan kalkar ve ameliyata gerek kalmaz.
Biseps tendonu labruma yapıştığı için erken dönemde kesinlikle bisepse yönelik kuvvet veya germe egzersizleri uygulanmamalıdır. Aksi takdire omuzdaki yırtık büyür ve ameliyat kaçınılmaz hale gelir.
SLAP Lezyonu Ameliyat Sonrası Fizik Tedavi – SLAP Lezyonu FTR
Slap lezyonu ameliyatı sonrası fizik tedavi sürecinde yırtığın hangi tipte olduğuna bağlı olarak süreç değişebilmektedir. Çünkü ameliyatta yapılan müdahaleler yırtığın türüne göre değişmektedir. Değişen cerrahi müdahale, ameliyat sonrası fizyoterapi sürecinde de ilerleyişi değiştirmektedir. Bu nedenle her bir yırtık türünee göre tedavide farklılıklar oluşmaktadır.
Tip 1 ve Tip 3 SLAP Lezyonu Ameliyatı Sonrası Fizik Tedavi
Yıpranma veya Tip I SLAP lezyonuna sahip olup ve hala spor ve fiziksel aktivitelerine katılabilen pek çok sporcu mevcut. Bu kişilerde herhangi bir ağrı veya semptom görülmeyebilir. Tip III lezyondaki SLAP durumunda ise gevşek ve eklem aralığına giren labral doku nedeniyle daha semptomatik bir tablo ortaya çıkar. Bazen instabilite veya omuz ağrıları nedeniyle Tip I lezyon için yıpranan labrumun glenoid kenarına kadar temizlenmesi için cerrahi müdahale gerekir.
Tip III lezyonda tipik olarak eklem aralığına sıkışan dokunun çıkarılması ve yıpranan dokuların traşlanması gerekir. Ameliyat esnasında başka değişkenler veya eşlik eden prosedürler olmadığı sürece, Tip I ve III lezyonun cerrahi müdahalesini takiben rehabilitasyon, hareket açıklığının elde edilmesi açısından agresif olabilir. Tamir edilen bir doku olmadığı ve sadece temizlik yapıldığı için rehabilitasyon erken ve hızlı olmaktadır. Biseps tendonuna işlem yapılmadığından veya yeniden bir yere vidalanarak sabitlenmediğinden, ameliyat sonrası rehabilitasyonda pek bir kısıtlama olmaz.
Pasif, aktif yardımlı ve aktif hareket egzersizleri erken başlatılabilir, ancak bisepste bir miktar traşlama olabileceğinden dirsek fleksiyonu yüklemesi yaklaşık 1 hafta yasaklanabilir. Eklem mobilizasyonu gibi manuel terapi tedavileri erken başlatılabilir ve arka ve alt bölgeler dahil olmak üzere kapsülün kısıtlı yönlerine uygulama yapılabilir.
Kol askısı bir haftalığına kullandırılabilir. Aktif yardımlı hareket açıklığı (AAROM) ve pasif hareket açıklığı (PROM) ameliyat sonrası ilk günde başlatılabilir. Ameliyattan yaklaşık 1 hafta sonra hafif izotonik egzersizlere başlanır. Traşlanan bölgeyi yüklenmek için ikinci haftanın sonu beklenir. İkinci hafta sonunda hafif biseps egzersizlerine geçilir. Lastik ve ağırlıklar ile izotonik egzersizler tolere edildikçe ilerletilir. Temel kuvvet kazanıldıktan sonra 4-5. Hafta sonunda patlayıcı kuvvet çalışmalarına başlanır.
Tip 4 SLAP Lezyonu Ameliyatı Sonrası Fizik Tedavi
Tip IV SLAP lezyonu için cerrahi müdahalede eğer yıpranmış doku dikilemeyecek durumda ise traşlanmasını gerektirir. Yırtığın dikilebilir olduğu durumlarda tamir sonrasında tip II lezyona benzer bir onarım yapılır. Diğer durumlarda biseps tenodezi gereklidir. Tenodez, biseps tendonunun tamamen koparılıp humerus kemiğinde bir bölgeye çivi ile vidalanması anlamına gelir. Tip IV ameliyat sonrası fizik tedavide, Tip II SLAP lezyonununkine çok benzer olacaktır. Biseps tenodezi yapılırsa, onarılan yumuşak dokunun kemik tünellerine tam olarak yapışmasını sağlamak için biseps aktivitesi minimum 10 hafta yasaklanır.
Tip 2 SLAP Lezyonu Ameliyatı Sonrası Rehabilitasyon
SLAP lezyonu büyük oranda Tip 2 olarak görülür ve aşağıda Tip 2 SLAP lezyonuna yönelik yapılan ameliyat sonrası 1. Günden 6. Ay sonuna kadar hafta hafta tedavide neler yapılması gerektiği açıklanmıştır. Bu tedavi programı tamamen tip 2 yırtığa göre düzenlendiği unutulmamalıdır. Kesin tedavi programı ameliyatı yapan cerrah ve fizyoterapistin birbiri ile sağlıklı iletişim kurması ile oluşturulmalıdır.
Aşama I: Koruyucu Aşama (1. Gün – 6. Hafta)
Hedefler:
Cerrahi tamiri koruma
Ağrı ve iltihabı azaltma
İmmobilizasyonun olumsuz etkilerini önleme
Normal eklem hareketini geri kazanma
Omuz eklem kapsülünün kalınlaşmasını önleme
Dinamik stabilizasyonu uyarma
Refleks inhibisyonu ve buna bağlı gelişen kas atrofisini önleme
Omuz bölgesinin nöromüsküler kontrolünü geliştirme
Gövde stabilizasyonunu çalışma
1. Gün – 2. Hafta Arası Tedavi
4 hafta boyunma omuz askısı kullanılmalı
4 hafta boyunca uykuda da omuz askısı kullanılmalı
Omuz askısı yalnızca fizik tedavi seanslarında çıkarılmalı
Omuz, dirsek ve el eklemlerinin hareketliliğine yönelik eklem hareket açıklığı çalışılmalı
KESİNLİKLE BİCEPS KASI AKTİF OLARAK ÇALIŞMAYACAK
DİRSEK FLEKSİYONU VEYA ÖNKOL SUPİNASYONU 6 HAFTA BOYUNCA YAPILMAMALI
KESİNLİKLE AKTİF DIŞ OMUZ ROTASYONU, EKSTANSİYONU VEYA ABDÜKSİYONU YAPILMAYACAK
El kavrama ve pompalama egzersizleri yapılabilir
Aşağıda Belirtilen Pasif ve Nazik Aktif Yardımlı ROM Egzersizleri Yapılmalı:
- Codman Egzersizleri
- 90 Derece Fleksiyon
- 90 Derece Elevasyon
- 30 Dereceye Kadar Dış Rotasyon (2. Haftadan İtibaren Başlanmalı ve her hafta 10 derece ilerlenmeli)
- 45 Derece İç Rotasyon
- Tüm Düzlemlerde Skapulotorasik AROM
Submaksimal İzometrik Egzersizler Yapılabilir
Ağrıya yönelik buz, masaj, elektroterapi uygulanabilir
3. Hafta ile 4. Hafta Arası Tedavi
Doktor onayı ile 4. Haftadan itibaren omuz askısı kullanılmayabilir
Doktor onayı ile 4. Haftadan itibaren gece yatarken omuz askısı kullanılmayabilir
Omuz, dirsek ve el eklemlerinin hareketliliğine yönelik eklem hareket açıklığı çalışmalarına devam edilir. Aşağıdaki açılar geçilmemelidir
- 90 Derece Fleksiyon
- 90 Derece Elevasyon
- 30 Dereceye Kadar Dış Rotasyon
- 60 Derece İç Rotasyon
KESİNLİKLE AKTİF DIŞ ROTASYON, EKSTANSİYON VEYA ELEVASYON YOK
Skapülotorasik izometriklere başlanılabilir
Proprioseptif egzersizlere başlanılabilir (ritmik stabilizasyon çalışmaları)
Nazik submaksimal omuz izometriklerine devam
Ağrıya yönelik buz, masaj, elektroterapi uygulamalarına devam
5. Hafta ile 6. Hafta Arası Tedavi
Sosyal ve çalışma hayatına hafif başlanabilir
Eklem hareket açıklığı çalışmaları kademeli olarak arttırılır. Aşağıdaki açılar geçilmemelidir
- 145 Derece Fleksiyon
- 145 Derece Elevasyon
- 50 Dereceye Kadar Dış Rotasyon
- 60 Derece İç Rotasyon
Tam Eklem Hareket Açıklığı İçin Acele Edilmemelidir 8-10. haftalarda tam eklem hareket açıklığı elde edilmelidir
90 fleksiyona veya abdüksiyona kadar sınırlı bir şekilde Aktif Eklem Hareket Açıklığı Çalışılabilir.
Submaksimal omuz izometriklerine devam edin
Dirsek bükülü olmadan ve tamamen dirençsiz bir şekilde aktif supinasyonasyon başlanabilir
10. HAFTAYA KADAR BİCEPS YÜKLENMİYOR
Faz II’ye İlerlemek İçin Elde Edilmesi Gereken Kazanımlar
- 125 Derece Fleksiyon
- 70 Derece Abduksiyon
- 40 Derece İç Rotasyonu
- 40 Derece Dış Rotasyon
- *Rotator Manşet kasları için manuel kas testi paunı 3 veya 4 olmalı
- Aktif ROM küçük açılarda ağrısız olmalı
Aşama II Orta Koruma Aşaması (7. Hafta – 12. Hafta Arası)
Hedefler:
ROM’u aşamalı olarak geri kazanılmalı (10. haftaya kadar tam açıklık kazanılmalı)
Tamir dokusunu korumalı ve zarar verilmemeli
Gücü ve dengeyi aşamalı olarak geri kazanmalı
7. Hafta ile 9. Hafta Arası Tedavi
AROM/PROM’da ilerlemeye devam edin (8-10. haftaya kadar tam ROM kazanılacak şekilde ilerlenmeli)
Lastik veya ağırlıklar ile izotonik rotator manşet iç/dış rotasyon hareketleri güçlendirmeye başlayın
İlerleme Şu Şekilde Olmalı
- Düşük Şiddetten Yüksek Şiddete
- Yavaş Hareketten Hızlı Harekete
- Açık Kinetik Zincirden Kapalı Kinetik Zincire
Egzersizler
- Skapular düzlem elevasyon
- Yan yatış pozisyonda dış rotasyon
- Ayakta rotator manşet egzersizleri
- Yüzüstü abduksiyon ve nötrale kadar ekstansiyon
- Omuza elle direnç çalışmaları
- HAFTAYA KADAR BİCEPS YÜKLENMEZ
10. Hafta ile 12. Hafta Arası Tedavi
Eklem hareket açıklığı tamamen kazanılmamışsa germe egzersizlerine başlayın.
- 180 Dereceye Kadar Fleksiyon
- 180 Dereceye Kadar Abduksiyon
- 90 Derece Abduksiyonda 90 Derece Eksternal Rotasyon
- 90 Derece Abduksiyonda 80 Derece İnternal Rotasyon
Biseps için izometriklere ve aktif eklem hareket açıklığı egzersizlerine başlayın
Rotator manşet ve skapulotorasik kas hareket kasları için daha agresif ve dirençli egzersizlere başlayın
İzotonik direnç egzersizlerine devam edin
Dış rotasyon hareketini 90 derece abduksiyonda 90 derece konumuna getirmeye çalışın
90 derece üzerindeki dirençli egzersizlere başlayın
Faz III’ye İlerlemek İçin Elde Edilmesi Gereken Kazanımlar
160 Derece Fleksiyon
65 Derece Dış Rotasyon
150 Derece Abduksiyon
40 Derece Dış Rotasyon
90 Derece Abduksiyonda 45 Derece Dış Rotasyon
Skapular Düzlemde Tam İç Rotasyon
90 Derece Abduksiyonda 45 Derece iç rotasyon
Omuz hareket paterni iki omuz arasında minimal farklılık olmalı
*Skapular/rotator manşet kasları için manuel kas testi 4-5 puan almalı
* Aktif ROM ağrısız olmalı
Aşama III Minimum Koruma Aşaması (13. Hafta – 20. Hafta Arası)
Hedefler:
Ağrısız Tam Aktif ve Pasif Eklem Hareketi Elde Edilmeli
Kas kuvvetinin, gücünün ve dayanıklılığının geri kazanılması
Ağrı veya hassasiyetin tamamen ortadan kaldırılması
Fonksiyonel aktivitelerin kademeli olarak başlatılması
13. Hafta ile 16. Hafta Arası Tedavi
Gerekirse germe egzersizlerine devam edin
90 derece abduksiyonda tam dış rotasyon kazanılmaya çalışılmalı
Basketbol, voleybol gibi sporcular için fırlatma hareketlerine başlanmalı
Faz II egzersizlerinde şiddeti arttırarak devam edin
İzotonik dirsek fleksiyonu ve önkol supinasyonu çalışın
Çift elle hafif patlayıcı kuvvet egzersizlerine başlanabilir
16. Hafta ile 20. Hafta Arası Tedavi
Omuz hizasında fırlatma hareketlerine başlayın
Direnç egzersizlerinin şiddetini arttırmaya devam edin
Patlayıcı kuvvet egzersizleri arttırın
Hala kısıtlılık varsa germe egzersizlerine devam edin
Faz IV’e Geçmek İçin Elde Edilmesi Gereken Kazanımlar
Tam simetrik omuzun geriye doğru hareketliliği kazanılmış olmalı
İzometrik omuz manuel kas testi 5
Skapulotorasik ve rotator manşet manuel kas testi 5
Aşama IV Minimum Koruma Aşaması (21. Hafta – 26. Hafta Arası)
Hedefler
Kas gücünü, gücünü ve dayanıklılığını arttırma
Omuz AROM/PROM’u koruma
İlerleyici fonksiyonel aktiviteler
21. Hafta ile 26. Hafta Arası Tedavi
Tek kollu patlayıcı kuvvet antrenmanlarına başlanır – Fıtlatma, Yakalama, Vurma vb
İnterval antrenmanlara başlanır
Faz V’e Geçmek İçin Elde Edilmesi Gereken Kazanımlar
Tüm hareket düzlemlerinde tam AROM
Tam simetrik geriye doğru omuz hareketliliği
5/5 izometrik omuz manuel kas testi
5/5 skapulotorasik ve rotator manşet manuel kas testi
Aşama V Spora Dönüş (6-9. Ay)
Hedefler
Limitsiz ve korkusuz bir şekilde spora dönüş
Tam omuz hareketliliğini koruma
Tam omuz kas gücünü, gücünü ve dayanıklılığını koruma
6 ay+
Tam güçle tek elle fırlatma hareketlerine başlanır
Omuz Arka Kapsülü Germeye Devam Edilir
SLAP Lezyonu Tedavi Edilmezse Ne Olur?
SLAP, tedavi edilmediği takdirde semptomları daha da kötüleşebilir, kronik omuz ağrısına neden olabilir ve kolunuzu ve omzunuzu kullanma kabiliyetini azaltabilir. Yırtık nedeniyle labrum ve biseps tendonu omuzu olması gerektiği gibi koruyamaz ve omuz sıkışma sendromunun meydana gelmesine neden olur. Bu nedenle tedavi edilmediği takdirde ikincil sakatlıklara yol açar.
SLAP lezyonunun tamamen iyileşmesi ne kadar sürer?
Bir slap yırtığının iyileşmesi altı aydan bir yıla kadar sürebilir. Bu zaman değişimi kas kuvvetinize, esnekliğinize, yaşınıza ve bugüne kadar yaptığınız sportif faaliyetlere bağlı olarak değişir.
SLAP lezyonu hakkında daha detaylı bilgi almak ve bizimle iletişime geçmek için tıklayın.
