Plika Sendromu
Plika, diz ekleminizi koruyan tabaka halinde bulunan bir dokudur. Çoğu insanın dizinde dört kıvrımı vardır. Bazen dizinizin ortasında bulunan plika tahriş olur. Buna plika sendromu denir ve ağrı, şişme ve dengesizlik ile karakterizedir. Plika sendromu, dizinizin ortasında ağrı ve şişliğe yol açar. Genellikle diz eklemi üzerinde aşırı stres veya aşırı kullanımdan kaynaklanır. Çoğu durumda, plika sendromu ilaç ve fizik tedavi ile başarılı bir şekilde tedavi edilebilir, ancak bazı vakalarda ameliyat gerektirebilir.
İçindekiler
Plika Sendromu Nedir?
Sinovyal plikalar, diz içindeki embriyolojik bölümlerin kalıntılarıdır ve genellikle dizin suprapatellar, medial ve infrapatellar bölgelerinde görülür. Yani diz kapağının üst, iç ve alt kısmında yer alır. Medial(İç) plika en yaygın olanıdır ve sıklıkla iki taraflıdır. Plika, kuadriseps kas tendonunun üst kısmına içten bağlanır ve diz kapağını geçerek aşağı doğru uzanır. Bu hatta dizin içerisinde bulunan yağ yastığına girdiği yerde uyluk kemiğinin iç kısmı üzerine uzanır.
Plika Sendromu Neden Olur?
Plika sendromu iki şekilde meydana gelir. Birinci durumda dizin iç kısmına doğrudan bir darbe gelmesiyle oluşur. Bu travma sonucunda plikada şişme meydana gelir. Şişmiş olan plika daha sonra diz ekleminin iç kısmında sürtünerek hem plica sinovyumunda hem de uyluk kemiğine temas ettiği bölgede iltihaplanmaya/enflamasyona neden olur. Bu enflamasyon sonucunda dizin hareketleri kısıtlanır ve ağrılı bir durum meydana gelir.
İkinci durumda ki bu durum daha yaygın bir şekilde görülür, diz kapağının uyluk kemiği üzerindeki dışa kaymış pozisyonu sonucu diz kapağının iç kısmında bulunan plikanın yıllar içerisinde sürtünerek tahriş olmasıdır. Bu tahribat sonucunda plika yine şişer ve ağrı ile birlikte kısıtlılık meydana gelir.
Plika sendromu meydana geldiğinde sıklıkla kıkırdak hasarı da beraberinde eşlik edebilmektedir. Bu nedenle değerlendirme ve tedavi esnasında kıkırdak hasarı mutlaka kontrol edilmelidir. Tedavi bu doğrultuda planlanmalıdır.
Plika Sendromu Belirtileri – Plika Sendromu Teşhisi Nasıl Konulur?
Ağrılı bir medial plika, artan patello-femoral aktiviteler, uzun süreli oturma veya doğrudan travma ile semptomlara neden olabilir. Hastalar medial(iç) diz ağrısından ve bazen dizin bükülmesi esnasında çıtlamadan şikayet ederler. Hassasiyet tipik olarak eklem hattının üst kısmında uyluk kemiğinin iç tarafında meydana gelir ve sıklıkla menisküs semptomlarını taklit edebilir.
Muayene, dizin elle bükülüp açılması hareketi ile birlikte bir zıplama/atlama hissi ortaya çıkarabilir. Plika genellikle dizin bükülüp açıldığı esnada medial femoral kondil üzerinde palpe edilebilir. İltihaplanırsa, plika ağrılı olacaktır. Eklem dışından medial femoral kondil de palpasyonla hassaslaşacaktır. Düz radyografiler genellikle normal görünümdedir. MR görüntüleri bir plikayı tespit edebilir ve diğer dahili düzensizlikleri ekarte edebilir
Plika Sendromu Tedavisi – Plika Sendromu Fizik Tedavi
Cerrahi olmayan tedavi yönteminde anti eflamatuar protokol takip edilmelidir. Dinlenme, buz, anti-inflamatuar ilaçlar ve fizyoterapi uygulanması gerekir. Bu noktada hasta eğitimi tedavinin başarısında büyük rol oynar. Hastanın günlük yaşam rutini içerisinde patellafemoral aralıkta basıncı arttıran aktivitelerden kaçınması öğretilir. Bağdaş kurma, dizlerin üzerine oturma, bacak bacak üstüne atma, uzun süre sabit pozisyonda çalışma gibi diz eklem aralığında stres yaratacak aktivitelerden kaçınması gerekir. Hasta günlük yaşamında bunlara dikkat edereki problemin kötüleşmesini veya iyileşmenin yavaşlamasını engeller.
Fizik tedavi seanslarında, progresif direnç egzersizleri, patellar mobilizasyon ve hamstring, iliotibial bant (ITB), kuadriseps ve gastroknemius gevşetme üzerine çalışılmalıdır. Standart pasif germe teknikleri yerine PNF tekniklerinin uygulanması çok daha verimli olacaktır. Direnç egzersizleri kesinlikle Açık Kinetik Zincir egzersizleri ile başlanmalıdır. Patellafemoral aralıkta kompresyonu arttıran Kapalı Kinetik Zincir egzersizlerden uzak durulması gerekir. Hastanın semptomları azaldıkça kademeli olarak kapalı kinetik zincire geçilmelidir. Aksi halde enflamasyo nartar ve semptomların iyileşmesi yavaşlar veya durur. Direnç egzersizlerinde quadriceps ve adduktör kas gruplarına ağırlık verilmesi gerekir.
Manuel terapi tekniklerinde patellar mobilizasyon, kalça ve ayak bileği mobilizasyonları uygulanmalıdır. Bu sayede alt ekstremite eklem hareketi rahatlayacağı için kaslara ve eklemlere binen stres azalır. Böylece plika üzerine binen yük azalır.
Tedavinin semptomları çözmediği durumlarda artroskopik plika rezeksiyonu yapılabilir. Dikkatli bir klinik öykü ve muayene, izole kalınlaşmış bir fibrotik plikanın artroskopik bulgusuna yol açtığında sonuçlar rutin olarak iyidir.
Plika Sendromu Sonrası Spora Dönüş
Yapılan sporun tipine göre egzersizlerin progresyonu planlanmalıdır. Sporcu kapalı kinetik zincir egzersizleri en az 1 hafta boyunca sorunsuz bir şekilde yaptıktan sonra saha çalışmalarına başlanabilir. İlk etapta düz koşu ile başlanarak zamanla spora yönelik bu koşular çeşitlendirilebilir. Maraton koşucularında ilk etapta koşu süresi arttırılmalı ardından hız arttırılmalıdır. Hız ve süre arttırıldıktan sonra eğimli veya tırmanış koşularına başlanmalıdır.
Sporcular bu aşamaları mutlaka takip etmelidir. Diz eklemi henüz yüklenme kapasitesi olarak hazır değilken, yoğun bir sportif antrenmana maruz kalırsa dizde tekrar şişme ve kısıtlılık görülebilir. Bu da tedaviyi aksatarak sürecin uzamasına neden olacaktır.
