Bel fıtığı ameliyatı sonrası ağrılar!
Bel fıtığı ameliyatı sonrası hastaların dikkat etmesi gereken pek çok kural vardır. Hastalar ameliyattan sonra anestezi nedeniyle ağrının tamamen geçtiğini düşünebilirler. Ancak anestezi etkisi azaldıktan sonra bazı ağrılar tekrar oluşabilmektedir. Bu durum nedeniyle hastaların dikkatli olması ve mevcut ameliyattan sonra omurga sağlığını koruması gerekir. Bu doğrultuda hastanın kendi kendine yapabileceği şeyler olduğu gibi fizyoterapiste danışması gereken bazı noktalar da olabilir. Patlamış fıtık ameliyatı sonrası hastalar ameliyat bölgesinin pansumanına dikkat etmeli, ilk 1 haftada oluşan ameliyat sonrası ağrılardan korkmamalıdır. 1 haftadan sonra devam eden ağrı veya şikayet durumunda hastanın tekrar değerlendirilmesi gerekebilir. Bu durum bütün bel ameliyatları için de geçerlidir. Son dönemde özellikle mikrocerrahi yöntemiyle hastaların fıtıkları alınmaktadır.
Bel fıtığı ameliyatı sonrası ağrılar tekrarlayabilir. Bu şikayetlerin geri gelmesi sık görülen bir problemdir. Bel fıtığı ameliyatı sonrası kalçada ağrı ve bel fıtığı ameliyatı sonrası bacakta uyuşma ile ilgili oranları bilim bize vermektedir. Aşağıdaki bilimsel çalışma bu duruma dair istatistiksel olarak veriyi bize sunmaktadır. Bu çalışmaya göre diskektomi sonrası hastaların %14’ünde şikayetler devam edebilmektedir. Üstelik bazı ameliyat yöntemlerinde 2 yıl sonrasında şikayetlerin geri gelme oranı %27 ye kadar yükselmektedir.
Kaynak: “Recurrent dısc hernıatıon and long-term back paın after prımary lumbar dıscectomy: revıew of outcomes reported for lımıted versus aggressıve dısc removal”
Mikrocerrahi fıtık ameliyatı iyileşme süreci hastanın yaşına, fıtığın büyüklüğüne, ameliyatın başarısına ve kas iskelet sisteminin sağlığına bağlı olarak değişmektedir. Ancak her ne olursa olsun eğer hastaların şikayetleri ameliyattan sonraki 2-3 haftadan sonra da devam ediyorsa ameliyat başarısız olmuş demektir. Bu durumun en önemli sebebi de hastanın ağrısının fıtıktan kaynaklanmamasıdır. Yapılan yanlış muayeneler hastaların gereksiz bir şekilde ameliyata alınmasına yol açmışsa hastanın ağrıları ameliyat sonrasında da devam edebilir. Aşağıdaki yapılan bilimsel çalışma bel ameliyatlarının %17 sinin gereksiz yere yapıldığını göstermektedir.
Kaynak: “Unnecessary” spinal surgery: A prospective 1-year study of one surgeon’s experience
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3130462/
Amerikada hekimler arasında yapılan bir araştırmada da doktorların %84’ünün hata yapmaktan korktukları için hastaları hemen tedaviye almaya ve gereksiz işlemlere sürükledikledikleri görülmüştür. Doktorlardaki daha kötüsü olmasın, yanlış bir şey yapmayayım korkusu hastaların bu yolda yanlış tedavi veya gereksiz ilaç kullanmalarına ve ameliyat olmalarına yol açmaktadır.
Kaynak: “Overtreatment in the United States – Heather Lyu”
https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0181970
Bir diğer önemli çalışmada ise ameliyatın riskleri düşük denilerek durumun küçümsenmemesi gerektiğini göstermektedir. Bu çalışmada ise omurgada cerrahi işlem geçirenlerin %59’unun en az bir komplikasyon yaşadığını saptamıştır. Özellikle 50 yaş üzerindeki kişilerde bel fıtığı ameliyatı sonrası bu komplikasyon oranları yüksektir. Yaşlandıkça komplikasyonlar da artmaktadır.
Kaynak: “Spine surgery in geriatric patients: Sometimes unnecessary, too much, or too little”
İçindekiler
Bel fıtığı ameliyatı sonrası iyileşme
Bel ağrısına yol açan bir sürü faktör olduğu için hastalar ameliyat olmadan önce iyi bir muayeneden geçtiklerinden emin olmalıdır. Mutlaka ameliyat olmalı denilen durumlar parmak ucunda yürüyememe, refleks kaybı veya his kaybı olmasıdır. Bu şikayetler yoksa hastalar hemen ameliyata alınmamalı. Sadece bel ağrısı, sadece bacakta uyuşma karıncalanma gibi şikayetlerde önce alternatif tedaviler, fizik tedavi, manuel terapi, egzersiz, enjeksiyon tedavileri denenmelidir.
Eğer hastanın kas iskelet sisteminde fıtık dışındaki problemleri ağrının kaynağı ise bu durumda ameliyat fayda etmemektedir. Çünkü ameliyat sadece fıtığı temizlerken diğer etmenler bizde kalmaya devam eder. Bel fıtığı ameliyatı sonrası güçsüz bel kasları, omurga kontrolünün azalmış olması, hareketliliğin kısıtlanması gibi basitçe ifade edilen bu sorunlar da ağrıya yol açabilir. eğer bunlar ağrının kaynağı ise ameliyatın başarısız olma ihimali de artar. Bu nedenle hastalar ameliyat başarılı olsa dahi fizik tedavi ile bu etmenleri ortadan kaldırarak fıtıkların tekrar oluşmasının önüne geçmelidir.
Mikrocerrahi fıtık ameliyatı sonrası ağrı durumunda hastanın tekar muayene edilmesi gerekir. yukarıda bahsettiğimiz gibi eğer ağrılar henüz 1-2 hafta içinde olmuşsa endişe edilmemelidir. İyileşme sürecine biraz daha zaman tanınmalıdır. Bu dönemde hastalar fizik tedavi alabilir ve ağrılarının geçmesi hızlandırılabilir. Mikrocerrahi fıtık ameliyatı olanlar yorum olarak genelde ağrı kesicilerin ameliyat sonrasında fayda sağladığını ve fizik tedavi ile desteklendiğinde daha konforlu bir iyileşme süreci geçirdiklerini belirtirler.
Bel fıtığı ameliyatı sonrası ağrılar devam ediyorsa bu durumda olası diğer problemlere göz atmak gerekir. Belde ağrıya ve bacakta uyuşma karıncalanmaya yol açan problemler değerlendirilmelidir. Faset eklem hipertrofisi, faset dejenerasyonu, mekanik bel ağrısı, sakroiliak eklem disfonksiyonu, siyatik gibi pek çok hastalık da bu şikayetlere yol açabilir. Bunlara yönelik yapılacak muayeneler sorunun kaynağını tespit edebilir ve doğru tedavilerle iyileşme sağlanabilir. Bu problemlerim çok büyük kısmı manuel terapi odaklı fizyoterapi metodları ile çözülmektedir. Osteopatik/ortopedik manuel terapi, terapötik egzersiz, hasta eğitimi pek çok bel şikayetlerinin ortadan kalkmasını sağlamaktadır.
Fıtık ameliyatı sonrası kalça ağrısı
Fıtık ameliyatı sonrası kalça ağrısı oluşması hastalarda sıklıkla görülen bir durumdur. Bu nokta artık cerrahın yapacağı bir işlemin kalmayıp, fizyoterapistin görevinin başladığı yerdir. Çünkü cerrah temizlenmesi gereken her şeyi temizlemiş ve problemleri ortadan kaldırmıştır. Eğer sonrasında kalça ağrısı varsa bu iyileşme sürecinde kas iskelet sisteminin yeni anatomisine alışamamasından kaynaklıdır. Çoğunlukla kalça ağrısı yansıyan ağrı olarak kendini gösterir. Yani problem kalçada değil, belden gelmektedir ancak hissi kalçada açığa çıkar. Bu durumda fizyoterapide manuel terapi ve egzersizle vücudun bu yeni anatomisine hazırlanması gerekir. Fizyoterapistin uygulayacağı manuel terapi bel böglesindeki yeni anatomik yerleşimin optimize edilmesini sağlar. Eklemlerin hareketliliğini arttırır ve dokulara binen yükü azaltır. Egzersizlerle bölge kasları güçlendirilerek eklemlere binen yük azaltılır. Eğer kalça ağrısı fizyoterapiye rağmen devam ediyorsa önce alınan fizyoterapinin kalitesi sorgulanmalı. Farklı fizyoterapistlere danışılarak bu konu araştırılabilir. Eğer fizyoterapi başarılı şekilde yapılmışsa bu durumda cerrahi işlemi yapan doktora tekrar muayene olmak gerekir.
Bel fıtığı ameliyatı sonrası fizik tedavi ve manuel terapi
Manuel terapi ile hastaların omurgasını oluşturan eklemlere binen yükler azaltılabilir. Aşağıdaki fotoğrafta pek çok manuel terapi yöntemlerinden bazılarını görebilirsiniz. Kişiye uygulanacak manuel terapi yöntemi hastanın değerlendirilmesi sonrası belirlenmelidir. Bu teknikler yukarıda bahsedilen olası hastalıkların çözümü için oldukça etkilidir. Tabi manuel terapi bu durumun tedavisinde tek başına yeterli değildir. Hastalar mutlaka sonrasında terapistin gösterdiği egzersizleri yapmalıdır. Böylece tedavide uygulanan tekniklerin ortaya çıkardığı fayda kalıcı hale gelir.
Bel fıtığı ameliyatı sonrası yürüyüş bozukluğu görülen durumlarda başarısız ameliyat korkusu olmamalıdır. Bu durumda hastalarda ağrı davranışı dediğimiz bir durum meydana gelmiş olabilir. Ağrı davranışında vücut, yaşadığı rahatsızlığı tolore edebilmek için bir yürüyüş, duruş davranış paterni geliştirmiştir. Bu durum mevcut sakatlığın ilerlemesini engellemek ve daha az ağrı hissetmek için beyin tarafından otomatik olarak oluşturulur. Hastalar cerrahi sonrasında bu davranışları bilinçli olmadan devam ettirebilirler. Bu durumda egzersiz temelli ve beden farkındalığını arttıracak yaklaşımlar hastaların sorunlarını çözebilir.
Bel fıtığı ameliyatı sonrası egzersizler
Fıtık ameliyatı sonrası yapılacak egzersizler mutlaka bir fizyoterapist tarafından, hastanın durumu değerlendirilerek verilmelidir. Kişiler internetten, sosyal medyadan veya youtube üzerinden egzersizlerle iyileşmeye çalışmamalıdır. Çünkü bir kişiye iyi gelebilecek bir egzersiz başka birine kötü gelebilir. 100 kilo olan diyabetik ve menapoza girmiş bir kadının yapması gereken egzersiz ile sağlıklı genç bir kadının yapması gereken egzersiz farklıdır. Profesyonel spor yapmış bir sporcunun 45 yaşında yapacağı egzersizle, hiç spor yapmamış birinin 25 yaşında yapacağı egzersiz de farklıdır. Bu nedenle kişiler fıtık ameliyatı sonrası yapacakları egzersizleri kendilerini birebir görüp değerlendiren bir fizyoterapistten almalıdır.
Bel fıtığı ameliyatı sonrası yapılması gereken egzersizlerin temelde odaklanması gereken şey lomber stabilizasyondur. Bu terim omurgada bele yük binerken kasların doğru bir şekilde çalışarak kontrolü ele almasını ifade eder. Eğer omurgamıza yük bindiği anda kontrolü kaslar ele almazsa yük doğrudan eklemlere biner. Bu durumda da uzun vadede eklemlerde yıpranma ve fıtıkla birlikte yukarıda bahsedilen pek sakatlığın gelişmesine neden olur. Lomber stabilizasyonu oluştan temelde 4 kas grubu vardır. Bunlar transversus abdominis, multifidus, pelvik taban kasları ve diyaframdır. Bu 4 kasın uyumlu bir şekilde çalışması sonucu omurgadaki yükü taşıyabilirler. Ağır işe yapılması durumunda da diğer kaslar devreye girer. Bu kaslar da rektus abdominis, erektör spina, oblik kaslardır. Bu kaslar özellikle yük taşıma, itme ve çekme gibi hareketlerde devreye girer. Bu nedenle bel fıtığı ameliyatı sonrası kişinin hangi egzersizleri yapacağı ve hangi kasları kuvvetlendirip kontrolü nasıl geliştireceği değişmektedir. Temel 4 kasta oluşan bir problem ağır iş esnasında çalışan kaslar kuvvetlendirilerek ortadan kaldırılmayacağı gibi, ağır iş esnasında çalışan kaslarda olan bir güçsüzlük durumunda 4 kasın kontrolü iyi olsa da yeterli olmayabilir.
Her ne olursa olsun hastalar hiçbir durumda bel fıtığı ameliyatı sonrası umutsuzluğa düşmemelidir. Omurgadaki ağrıların tamamı çözülebilir ağrılardır. Sadece doğru tedaviyi almaları gerekmektedir. Kişinin sağlık durumu ne kadar kötü olursa olsun doğru fizik tedavi, doğru manuel terapi ve doğru egzersizlerle omurga kaynaklı ağrılar çözüme kavuşur. Kişilerin yapması gereken şey iyi bir araştırma yapmak ve aceleci karar vermekten kaçınmaktır.
Ben l4l5 pilatinli. Ameliyat oldum daha kotu oldum .bir üst tsrafta kayma oluşmuş.onun agrisida varm.beyin cerrahına gittim önce fiziğe gitmemi istedi .ayaklarımda güç kaybı yok gayet iyi yürüyorum.fakat 2 yildan beri arilarim var.ozelliklede yuruyunce yoğun bir şekilde oluyor. Arılar ne yapmam lazım fizyo terapistin faydası olurmu tessekkur ederim.