Fat pad sendromu dizde bulunan bir yağ yastığının çeşitli nedenlerle şişmesi sonucu diz eklemi içerisinde sıkışması sonucu gelişen bir sakatlıktır. Çoğunlukla sporcularda görülen bu sakatlık genellikle dize aşırı yüklenme sonrasında görülür. Sendrom nadir görülmemekle birlikte çoğu zaman gözden kaçar. Gözden kaçtığı için raporlanma sıklığı çok düşüktür ve bu nedenle literatürde hakkında az bilgi bulunmaktadır. Bu yazımızda sakatlığın anatomisi, iyileşmesi, belirtini her yönüyle açıklayacağız. Literatürde az yer edinmesi ile birlikte pek çok farklı isimle sınıflandırılır. Esasında hepsi aynı sakatlığı anlatır ama isimlendirmede oldukça karmaşa vardır.
Hoffa yağ yastığı sıkışma sendromu, hoffa sendromu, infrapatellar yağ yastığı sıkışması, fat pad sendromu, fat pad impingement gibi isimlendirmeler literatürde görülmektedir. Bunların hepsi aynı anlama gelir ve hepsi aynı sakatlığı tarif eder. Fat pad, yağ yastığı demektir. Latince ve türkçe isimlendirmede karmaşa olması ve fikir birliği olmaması bu karmaşanın ana sebebidir. Bu yazımızda yağ yastığı sıkışmasının nedenlerini, doğru tanı koymanın yollarını ve tedavi seçeneklerini açıklayacağız. Unutmayın, bir yaralanma ile ilgili daha fazla yardıma ihtiyacınız olursa fizyoterapistlerimizden birine danışabilirsiniz
İçindekiler
Infrapatellar Fat Pad – Hoffa Yağ Yastığı Anatomisi
Dizimizde dört ana yağ yastığı bulunur. Bunların temel fonksiyonu arasında bulunduğu dokuların birbirlerine sürtünmesini engellemektir. Dizdeki yağ yastıklarının tamamı eklem içerisindedir. Hoffa yağ yastığı, diz kapağınızın altında ve patellar tendonun arkasında yer alır. Yağ yastığının anatomisini aşağıdaki görselde görebilirsiniz. Yağ yastığının bir amortisör gibi çalıştığı, dizimizden geçen kuvvetleri daha eşit bir şekilde dağıtarak ve patellofemoral eklemi (diz kapağı) stabilize ederek işlev gördüğü düşünülmektedir.
İnfrapatellar yağ yastığı, birçok sinir ucu içerir; bu nedenle sıkıştığında çok ağrılı olabilir. Bu dokuda sinir uçlarının çok olmasının nedeni, dize binen yük hakkında beyne bilgi iletme amaçlı olduğu düşünülmektedir. Aynı zamanda dizin hareketi ile bu yastığın şekli ve pozisyonu değiştiği için aynı zamanda propriosepsiyon adı verilen, dizin bükülme açısı hakkında da bilgiyi beyne iletir. Bu yoğun sinir uçlarının olması aynı zamanda bölgede bir yaralanma veya sakatlık olduğu zaman beyne şiddetli bir bilgi bombardımanı göndermesini sağlar. Bu da belirtilerden birini bize açıklamaktadır.
Hoffa Yağ Yastığı Sendromu Nasıl Oluşur? – Fat Pad Impingement
Fat pad sendromu, infrapatellar yağ yastığımızın arasında bulunduğu kemik ve tendonların olduğu bölgede sıkıştığı (impingement) durumda meydana gelir. Bu sıkışmayı arttıran hareketlerde ağrı artar. Yağ yastığı normalde, dizinizi büküp düzleştirdiğinizde kayması ve hareket etmesi gereken bir yapıdır. Ancak bazen şişlik, kalınlaşma veya travma nedeniyle hareketi kısıtlanabilir. Özellikle dizi tam düzleştirip kilitlediğimizde (diz ekstansiyonu) bu yastığın sıkışmasına neden olmaktadır. Bu pozisyonda diz kapağının altında ağrı varsa yağ yastığı sıkışma sendromu olma olasılığı yüksektir. Yani hastalar eğer, dizimi kilitlediğimde ağrı oluyor diyorsa bu sakatlık düşünülmelidir.
Hoffa sendromu gelişmesinin birden fazla nedeni olabilir. Bazı nedenlerin şunlar olduğu düşünülmektedir:
– Yağ yastığına darbe almak veya üzerine düşmek bu yastığın şişmesine neden olabilir. Özellikle sendeleme sonrası dizlerin üzerine düşme sonrasında sık görülür.
– Dizin aşırı veya sık sık spor esnasında tekrarlayan düzleştirme hareketi sonrasında oluşan mikro travmalar birikere, yağ yastığının iltihaplanmasına, şişmesine ve zamanla kalınlaşmasına neden olabilir. Örneğin koşuda dizi arka arkaya peş peşe ve uzun bir süre savururuz ve bu da yağ yastığının şişmesine neden olabilir.
– Yapılan bilimsel deneylerde yüksek hacimli yoğun egzersizin yağ yastığı şişmesine neden olabileceğine dair kanıtlar elde edilmiştir.
– Osteoartrit ile yağ yastığı sıkışması arasında bir bağlantı olduğu görünmektedir, ancak bunun nasıl işlediği henüz net değildir. Yani kireçlenme sonrasında bu sendrom da kireçlenmeye eşlik edebilir.
Yağ Yastığı Sıkışması (Hoffa Sendromu) Nasıl Teşhis Edilir?
Yağ yastığı sıkışmasının tek başına ağrı kaynağı olarak görüldüğü durumlar nadir olur. Genellikle diğer diz yaralanmaları ile birlikte görülür, örneğin patellar tendinit, patellofemoral ağrı sendromu, menisküs yırtıkları, osteoartrit ve çapraz bağ yaralanmalarına eşlik eder. Bu nedenle gözden kaçan ve ihmal edilen bir sakatlıktır. Bu nedenle teşhise genellikle “sendrom” eklenir, bu da birden fazla faktörün rol oynadığı anlamına gelir.
Yağ yastığı sıkışmasını doğru teşhis etmek için yaralanmanın nasıl başladığı, ağrıyı nerede hissettiğiniz ve yaralanmanın hangi durumlar ve hareket testleri ile arttığına bağlı olarak yapılan değerlendirme bilgilerin birleştirilmesi ve buna göre karar verilmesi gerekir. Eğer teşhiş yapan uzman hala emin değilse, bir MR görüntülemesi faydalı olabilir.
Fat Pad Sendromu Belirtileri – Yağ Yastığı Sıkışma Sendromu Bulguları
– Hastalar, diz kapağının alt noktasına yakın, patellar tendonun derininde ve her iki yanında yanma veya ağrı tarif ederler.
– Diz kapağının altındaki bölge genellikle kabarık ve biraz şiş görünür.
– Ağrı en yaygın olarak dizinizi tamamen düzleştirdiğinizde veya dizinizi düzleştirmeyi içeren aktiviteler yaptığınızda, örneğin merdiven çıkarken hissedilir.
– Diziniz bükülü oturmak da, patellar tendonun yağ yastığına karşı baskı yapması nedeniyle ağrıya neden olabilir.
– Uzman sağlık profesyoneli genellikle bacağı alıp tamamen düzleştirerek ağrıyı yeniden oluşturabilir.
– Diziniz tamamen düzken quadriseps kaslarınızı sıkmak genellikle ağrıyı yeniden oluşturur.
– Uzun süre ayakta durmak genellikle ağrıya neden olur. Yağ yastığı sıkışması olan bazı insanlar, dizlerini aşırı geriye iterek (hiperekstansiyon) ayakta durma alışkanlığına sahiptir, bu da bacaklarını sabit tutmak için kuadriseps kaslarını kullanmadıkları, bunun yerine diz eklemlerinin bağlarına dayandıkları anlamına gelir.
– Düz ayakkabılarla yürümek genellikle daha fazla ağrıya neden olur, çünkü dizinizin daha düzleşmesi gerekir. Bu durumlarda topuğu yüksek ayakkabılarda ağrının azaldığı görülmektedir.
Ön diz ağrısına sahip olan hastalar kendi kendilerine teşhis koymaya çalıştığında yanılgıya düşebilirler. Genellikle insanlar yağ yastığına bastırdıklarında ağrı hissederler ve sonra “Ah, yağ yastığı sıkışmam var!” diye düşünürler. Ancak, daha önce belirtildiği gibi, bu yağ yastığı birçok sinir ucu içerir ve bunlar, yağ yastığına yakın diğer dokular yaralandığında hassas ve ağrılı hale gelebilir. Bu nedenle, sadece yağ yastığına bastırarak yapılan bir teşhis güvenilir bir teşhis metodu değildir.
Yağ Yastığı Sıkışma Sendromu Tedavisi – Fat Pad Sendromu Tedavisi
Yağ yastığı sıkışma sendromu tedavisi bir ilaç veya bir iğneyle bir anda ortadan kalkabilecek bir sakatlık değildir. Tedavisi bir süreçtir ve bu süreçte mutlaka fizik tedavi almanız ve uzman bir fizyoterapiste danışmanız gerekir. Bu tedavi sürecinde yapılabilecek şeyleri aşağıda anlatacağız ancak buna bakarak kendi başınıza bu problemi tedavi etmeye çalışmamanız gerekir. Her hastanın farklı olduğunu ve sakatlık mekanizmasının %100 aynı olmadığını göz önüne almak önemlidir. Bir tedavi veya egzersiz başkası için işe yaramışsa, sizin için de doğru olduğu anlamına gelmez. Yağ yastığı sıkışması tedavisindeki ilk adım, yaralanmayı ve şişliği azaltmaya çalışmaktır.
1. Ağrılı Pozisyonlardan Kaçının
Yağ yastığın sıkışma sendromu tedavisi için ilk adım mevcut yaralanmanın ilerlemesini durdurmaktır. Bunun en iyi yolu, ağrıya neden olan pozisyonlardan ve fiziksel aktivitelerden kaçınmaktır. Örneğin, ayakta dururken dizinizi tamamen düzleştirmek yerine hafifçe bükük tutmak en basit önlemlerden biridir. Bu gibi günlük yaşam aktivitelerinin düzenlenmesi etkili tedavinin ilk basamadığıdır. Bu şekilde kişi mevcut durumun kötüleşmesinin önüne geçer ve iyileşmenin yolunu açar.
2. Ayakkabılar ve Yürüyüş
Düz ayakkabılar genellikle yürürken dizinizin daha fazla düzleşmesini gerektirir. Hafif topuklu ayakkabılar (örneğin koşu ayakkabısı) giyerek veya topuk yükseltivi tabanlıklar kullanarak yürürken sıkışmayı azaltabilir ve ağrılı yağ yastığının daha hızlı iyileşmesine yardımcı olabilirsiniz. Yürüyüş esnasında adım uzunluğunu kısaltmak ve templu yürümemek ikinci önemli adımdır. Hızlı adımlar ve geniş adımlar dizlere daha fazla yük bindirdiği için iyileşmeyi yavaşlatabilir. Bu nedenle tempoyu düşürüp, kısa ve sakin adımlarla yürümek gerekir.
3. Buz Terapisi
Fat pad sendromu iyileşme sürecinde etkilenen bölgeye buz uygulamak ödemi azaltır ve ağrıyı dindirebilir. Jel veya buzun doğrudan diz çevresine 10-15 dakika tutarak iyileşmeyi destekleyebilirsiniz. Buz orada artan dolaşımı baskılayacak ve ödemin artmasına yol açan mikro kanamaların önüne geçecektir. Çoğunlukla tedavi sürecinin ilk bir hafta on günlük sürecinde kullanmak yeterli olacaktır. 10. günden sonra buz tedavisini terapinin içersinden çıkarmak ve bir sonraki aşamaya geçmek gerekir. Onuncu günden sonra mikro kanamalar tamamen durmuş olacağı için buz artık iyileşme için gerekli dolaşımı azaltacağı için iyileşmeyi yavaşlatabilir.
Anti enflamatuar İlaçlar
Voltaren gibi non-steroid anti enflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) ağrı ve şişliği azaltmaya yardımcı olabilir. Herhangi bir ilaca başlamadan önce mutlaka bir doktora danışın. Çünkü bu ilaçlar ödemi azaltırken aynı zamanda mide duvarının koruyucusu olan salgıların salgılanmasını azaltırlar. Bu nedenle özellikle mide problemleriniz varsa anti enflamatuar ilaçları kullanırken dikkatli olun. Aynı şekilde ödemi azaltırken iyileşme sürecinde böbreklere fazladan iş yükü binmesine yol açar. Dizinizi iyileştirmeye çalışırken mide veya böbreklerde başka sorunlar ortaya çıkabilir. Bu yüzden kendi başınıza ilaç kullanmaya karar vermeyin.
Fizik Tedavi
Uzman bir fizyoterapiste başvurmanızla birlikte, diz çevresindeki kasları güçlendirmek, esnekliği artırmak ve sıkışmaya katkıda bulunan biyomekanik sorunları düzeltmek için kişisel bir egzersiz programı tasarlanabilir.. Özellikle sakatlık geçtikten sonra tekrar spora dönmek istiyorsanız mutlaka bir fizyoterapiste danışın. Çünkü sakatlık ortadan kalksa dahi fat pad sendromu tekrarlayabilir. Bunun önüne geçmek için sakatlığın biyomekanisini çözebilen ve bu konuda manuel terapi ve egzersiz programı oluşturabilecek bir spor fizyoterapistine danışın. Hastane veya kliniklerde fizyoterapiste başvurduğunuzda bu sendromu daha önce duyup duymadığını ve spor fizyoterapisti olup olmadığını mutlaka sorgulayın.
Bantlama veya Dizlik Kullanımı
Bantlama teknikleri veya diz destekleri, yağ yastığının üzerine gelen stresi azaltabilir ve hareket sırasında dizinize ek destek sağlayarak ağrıyı azaltabilir. Her ne kadar bilimsel olarak ispatlı olmasa da bazı durumlarda kullanılabilir. Fat pad sendromu tedavisinde mutlaka kullanılması gereken bir yöntem olmamakla birlikte her şeyin en iyisi olsun diye düşünüyorsanız bu durumda kullanılabilir. Diz kapağı çevresine yapılacak bantlama ve diz kapağını sıkıştırmayacak dizlikler tedavi sürecinde kullanılabilir. Tedavi tamamlandıktan sonra kullanmaya devam etmenize gerek yoktur.
Kortikosteroid Enjeksiyonları:
Nadir de olsa bazı durumlarda fat pad sendromu tedavi sürecine beklenen yanıtı vermeyebilir. İleri yaştaki bireylerde, diyabet tansiyon gibi dolaşım sistemini etkileyen hastalığa sahip olan hastalarda iyileşme oldukça yavaş olabilir. Bu kişilerde 3-4 haftalık fizyoterapi sürecine rağmen ağrı ve kısıtlılıkta beklenen sonuçlar alınamazsa kortikosteroid enjeksiyonları düşünülebilir. Bu yöntemi seçmeden önce doğru tedavilerin alındığı ve tüm seçeneklerin tüketildiğine emin olun. Kortikosteroid enjeksiyonları her ne kadar ödemi ortadan kaldırsa da sakatlığın ortaya çıkmasına neden olan biyomekanik faktörleri değiştirmez. Bu nedenle enjeksiyon sonrasında mutlaka fizyoterapiste danışarak tedavi sürecinize fizik tedavi ile devam etmeniz gerekir.
Kilo Yönetimi
Sağlıklı bir kiloda kalmak, dizlerinizdeki stresi azaltarak yağ yastığı sıkışması belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Özellikle kilolu ve obezite durumu varsa kilo kontrolü diğer bütün tedavi yaklaşımlarından daha önemli hale gelir. Dünyanın en iyi tedavisini de alsanız yüksek kilo sonucu dizlere binen stres her zaman yüksek olacağı için, fiziksel aktivite sonrasın fat pad sendromu, yağ yastığı sıkışma sendromu tekrarlama riski yüksek olacaktır. Bu sakatlığın kendisi tekrarlamasa bile menisküs veya kıkırdak problemleri yaşama ihtimaliniz artar.
Cerrahi Müdahale
Tedavi sürecinin son çaresi cerrahi operasyondur. Bugüne kadar hiç cerrahi müdahalenin gerekeceği bir vaka ile karşılaşmamış olsak da eğer hastalar fizik tedavi ve steroid enjeksiyonuna rağmen hala herhangi bir iyileşme göstermezse bu durumda operasyon düşünülebilir. Fat pad sendromu kaynaklı ameliyat kararı alınan bir hastayla karşılaşmamış olsak da bunun bir opsiyon olduğu bilinmelidir. Genellikle 3 aylık tedaviye rağmen iyileşme görülmeyen vakalarda bu seçenek düşünülür. Bu operasyonda yağ yastığı büyümüş olur ve ameliyatla büyüyen yağ yastığı alınarak operasyon tamamlanır. Fat pad sendromu veya yağ yastığı sıkışma sendromu nedeniyle ameliyat olunsa dahi sonrasında mutlaka fizyoterapi almak gerekir. Sağlıklı bir iyileşme ve problemin tekrarlamaması için biyomekanik sebepler düzeltilmelidir.
Biz Size Nasıl Yardımcı Olabiliriz?
Fat pad sendromu veya hoffa yağ yastığı sıkışma sendromu ile ilgili daha fazla yardıma ihtiyacınız varsa bize iletişim kanallarından ulaşabilirsiniz. Mevcut durumunuzu değerlendirebilir, uygun tedavi planı oluşturup iyileşmenize destek olabiliriz. İlk ücretsiz değerlendirme için randevu alabilirsiniz.
