Diz Kireçlenmesi – Gonartroz – Osteoartrit
Diz kireçlenmesi, diz eklemini oluşturan kıkırdaklarda aşınma olması sonucu oluşan bir durumdur. Bu aşınmanın şiddetine bağlı olarak 4 seviyesi mevcuttur. Her seviye grade olarak adlandırılır.
Grade I – Eklemde aşınma yoktur ancak yumuşama başlamıştır
Grade II – Eklemde aşınma başlamıştır ancak yüzeyseldir
Grade III – Eklemde aşınma ileri seviyededir ancak hala kıkırdak mevcuttur
Grade IV – Eklemde aşınma ileri seviyededir. Artık kıkırdak kalmamıştır.
İçindekiler
Gonartroz Nedir? Diz Kireçlenmesi Nedir?
Gonartroz, yaşlanmaya bağlı oluşan kıkırdak aşınmasını ifade eder. Osteoartrit ise eklem yüzeyinde herhangi bir sebepten oluşan yaralanmaları ifade eder. Kireçlenme ise bu durumların halk arasındaki yaygın kullanım şeklidir.
Diz Kireçlenmesinin Belirtileri Nelerdir?
Diz kireçlenmesi yaşlanmayla bağlı olarak hemen hemen herkeste görülür. Bazı kişilerde semptom verirken bazı kişilerde herhangi bir şikayete yol açmaz. Temel belirtileri şunlardır:
- Diz hareketliliğinde azalma, dizlerin üzerinde oturamama veya dizlerini tam düzleştirememe
- Çömelme, merdiven inip çıkma, yokuş yukarı yürüyüşle ile birlikte oluşan ağrı
- Diz çevresine ödem, şişkinlik veya doluluk hissi
- Diz hareketleri esnasında düzenli ve her zaman oluşan krepitasyon(ses gelmesi)
İleri seviyelerde ise şu belirtiler görülür
- Sabah kalkarken tutukluk, dizleri bükememe
- Sabah ilk adımları atarken zorlanma
- Uzun süre hareketsiz kaldığında, örneğin uzun süre oturma sonrasında diz hareketlerinde katılık
- Diz çevresinde ısı artışı
- Diz çevresinde parmakla dokunulduğunda hissedilecek seviyede şişkinlik
- Bacak kaslarında incelme
Dizlerde Kireçlenme Neden Olur?
Diz kıkırdağındaki aşınma yaşlanmaya bağlı olarak oluşabileceği gibi, menisküs ameliyatlarından sonra menisküsün alınması sonrasında ekleme binen fazla yük sonrasında zamanla gelişebilir. Bunun yanı sıra bacak kaslarında kuvvetsizlik, eklemlere binen yükü arttırarak eklemlerde aşınmayı hızlandırabilir. Bazı durumlarda romatolojik hastalıklarda veya enfeksiyon hastalıkları sonrasında eklemlerde aşınma görülebilir.
Diz Kireçlenmesinin Tedavisi Nasıl Yapılır?
Dizlerdeki kireçlenme geri dönüşü olmayan bir sakatlıktır. Kıkırdak dokusunun iyileşme kapasitesi çok düşüktür. Bu nedenle tedaviler diz kıkırdağını iyileştirmekten ziyade, bu aşınmanın yarattığı semptomları tedavi etmeye yöneliktir. Dizde kireçlenmeyi iyileştireceğini iddia eden bütün tedavi yöntemleri(enjeksiyon, takviye gıda, ilaç vb) gerçeği yansıtmamaktadır.
Diz kireçlenmesi sonrası oluşan ağrı ve hareket kısıtlılığına yönelik manuel terapi ve egzersiz uygulamaları semptomların azalmasında oldukça etkilidir. Özellikle dizde kireçlenme sonrası oluşan kas inhibisyonları(beynin kası kullanmama davranışı) yalnızca özel egzersiz uygulamaları ile ortadan kaldırılabilir.
Quadriceps adı verilen üst bacak ön grup kaslarının kuvvetlendirilmesi, diz eklemine binen yükü oldukça azaltır. Bu kası kuvvetlendirirken diz eklemine yük bindirmeyen, açık kinetik zincir egzersizleri kullanılmalıdır. Kapalı kinetik zincir egzersizleri eklem üzerinde basıncı arttırdığı için, kireçlenme tedavisi esnasında kaçınılması gereken egzersiz tipidir.
Dizde Kireçlenmeye PRP Etkili Midir?
Kasım ayı 2021 yılında Amerikan Tıp Derneğinin Tıp Dergisinde yayınlanan bir bilimsel çalışmada PRP enjeksiyonunun osteoartit hastalarında plasebodan daha fazla etki göstermediğini ispatlamıştır.
Effect of Intra-articular Platelet-Rich Plasma vs Placebo Injection on Pain and Medial Tibial Cartilage Volume in Patients With Knee Osteoarthritis: The RESTORE Randomized Clinical Trial
https://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/2786501
288 hasta üzerinde yapılan çalışmada hastalar iki gruba ayrılmış. Bir gruba PRP enjeksiyonu yapılırken, diğer gruba plasebo enjeksiyonu yapılmış. Enjeksiyon sonrasında 2 ve 12 ay sonrasında yapılan kontrollerde iki grup arasında hiçbir fark bulunmamıştır
Diz Kireçlenmesine Ne İyi Gelir Evde Çözüm?
Evde yapılabilecek uygulamalar problemin şiddetine ve semptomlara göre değişkenlik gösterir. Yangılı dönem dediğimiz ve dizde ısı artışı olan dönemlerde istirahat ve gün içinde 3-4 defa 10 dakikalık diz üzerine buz uygulamaları yapılması şikayetleri azaltacaktır. Bu dönemde dize yüklenilecek aktivitelerden kaçınmak gerekir. merdiven inip çıkma, uzun süre yürüme, dizlerin üzerine oturma, bağdaş kurma gibi hareketler diz kıkırdağı için iyi değildir.
Yangılı dönem geçtikten sonra diz çevresi kaslarını kuvvetlendirmeye yönelik basit egzersizler yapmak kasları kuvvetlendirerek ekleme binen yükü azaltacaktır. Düz bacak kaldırma, yastık sıkıştırma ve köprü kurma egzersizleri evde yapılabilecek basit egzersizlerdir.
