Belde kanal daralması bölgedeki pek çok anatomik yapıdan kaynaklı olarak gelişebilen bir durumdur. Tıpta spinal stenöz olarak adlandırılır. Kanal daralması temelde omurga içerisinde bulunan vertebral foramen ve intervertebral foramen olarak adlandırılan boşlukların daralması durumuna verilen tıbbi durumdur. Bu boşlukların daralma sebebi etrafında bulunan pek çok doku kaynaklı gelişebilir. Fıtık, kireçlenme, bağ kalınlaşması, disk yüksekliğinin azalması, kemik oluşumu gibi pek çok durum bu kanalın daralmasına yol açabilir. Bunlar tek başına bir sorun değilken, kanal içerisinden geçen sinirlerin sıkışmasına yol açtığı zaman bir problem haline gelir.
İçindekiler
Kanal Daralması Neden Olur?
Kanal daralmasının ana nedeni yaş ilerledikçe eklem ve bağların yıpranması sonucunda oluşur. Zamanla omurgayı oluşturan yapılan aşındıkça, kalınlaştıkça veya deforme oldukça omurga şekil değiştirir. Bu değişiklik eğer kanalı etkileyen bir duruma dönüşürse kanaldaki boşluğu azaktur ve kanalda daralma meydana gelir. Gelin belde kanal daralması rahatsızlığına yol açan faktörlerin en sık görülenlerine tek tek değinelim.
Disk yüksekliğinin azalması yani halk arasında omurgada kireçlenme olması. Kanal daralmasının en temel başlangıç noktası budur. Omurlar arasında bulunan diskler zamanla içerisindeki sıvı miktarını kaybederler. İçerisindeki sıvı miktarını kaybedince bu disklerin yükseklikleri azalır. Yükseklikleri azaldığı için iki omur arasındaki mesafe ve bu nedenle intervertebral foramen yüksekliği azalır ve belde kanal daralması oluşur. Bunun gibi pek çok faktör kanal daralmasına yol açar.
Ligamentum flavum kalınlaşması yani omurgada bulunan bağların kalınlaşması. Ligamentum flavum omurganın arka kısmında bulunan esnek ve ince bir bağdır. Omurganın öne eğilmesi esnasında esner ve incelir. Geriye doğru büküldüğümüzde büzüşür ve kalınlaşır. Omurgadaki diskler yaşla birlikte yüksekliğini kaybedikçe bu bağ eskisi gibi esneyemez ve sürekli olarak kanal içerisinde büzüşmüş ve kalınlaşmış halde durur. Zamanla birlikte hiç esneyemediği için yapısında değişim meydana gelir daha da kalınlaşarak omurga kanalını daraltır.
Faset eklem hipertrofisi yine kireçlenmenin bir başka türüdür. Faset eklemler omurgada hareketin gerçekleştiği eklemlerdir. Omurga öne ve yana doğru bükülürken bu eklemler üzerinde kayarak hareket eder. Disk yüksekliği azaldığı zaman bu eklemlerin yüzleri birbirlerine daha da yakınlaşır ve birbirileri üzerindeki sürtünme artar. Eğer bu sürtünme belli bir yükü aşarsa eklemlerde dejenerasyon ve sonucunda enflamasyon adı verilen bir süreç başlar. Enflamasyon temel olarak bölgede sıvı birikmesi ve tamir dokusunun oluşmasıdır. Bu enflamasyon sonucunda bölgedeki eklem artan yükü karşılayabilmek için kalınlaşmaya ve büyümeye başlar. Bu büyüme omurga kanalına doğru genişlerse belde kanal daralması problemine yol açar.
Osteofit oluşumu yani kemik kenarlarında kemik çıkıntıların oluşması. Omurga disklerinin yüksekliği azaldığı zaman omurganın stabilitesi azalır. Yani birbirleri üzerinde daha oynak hale gelir. Bu oynaklığı azaltmak adına vücut bir dönüşüm geçirir ve disklerin oturduğu kemik tabanını genişleterek daha stabil bir omurga haline gelmeye çalışır. Omurgadaki disklerin tabanı genişledikçe omurga daha stabil hale gelir ama bu genişleme eğer kanal boşluklarını fazla miktarda daraltırsa bunun sonucunda kanal daralması oluşur.
Disk herniasyonu yani omurgada fıtık oluşması. Omurgada bulunan diskler sıvı kaybettikçe dış kısımları zayıflamaya başlar ve yırtıklar oluşur. Bu yırtıklar diskin dış katmanına kadar ulaştığı zaman fıtıklar oluşur. Fıtık eğer omurga kanalına doğru uzanırsa bu da belde kanal daralması problemine yol açabilir.
En sık görülen kanal daralması nedenleri bu şekildedir. Bunlar tek başına bir problem değildir. Bazı insanların kanalları doğuştan geniştir ve bu nedenle yukardaki olaylar meydana gelse dahi herhangi bir problem yaşamazlar. Kanal daralmasının semptomatik olması için çeşitli klinik bulguların oluşması gerekir. Ne zaman ki kanal içerisinde bulunan sinirler sıkışmaya başlar, o zaman kanal daralması bir problem haline gelir. Bu durumda sinir sıkışmasına dair belirtiler oluşmaya başlar.
Belde Kanal Daralması Belirtileri
Belde kanal daralmasınının en önemli belirtisi kalça veya bacağa doğru vuran uyuşma ve karıncalanma olmasıdır. Bu semptom sinir sıkışmasının belirtisidir. Kanal içerisinde bulunan sinirlerin kanalı dolduran yapılar tarafından sıkıştırılması sonucu oluşur. Tıpkı ayağımızın üzerine oturduğumuzda ayağımızın uyuşma ve karıncalanması gibi, kanal içerisinde sinirler sıkıştığı zaman sıkışan sinir hattı boyunca bu semptomlar görülür.
Bir diğer önemli semptom ağrı ve şikayetlerin oturunca azalması, ayakta artmasıdır. Oturduğumuz zaman belimiz düzleşir ve intervertebral foramen genişler. Bunun sonucunda kanal yüksekliği artar ve kanalı daraltan pek çok faktör ortadan kalkar. Ayağa kalktığımız zaman düzleşen bel eski haline döner ve intervertebral foramen tekrar daralır ve ağrı şikayetleri başlar.
Bu iki belirti kanal daralmasının belirtisidir ve bu şikayetler ortaya çıktığı zaman MR görüntülemesi istenir. MR sonucunda kanalda daralma olup olmadığı anlaşılabilir. MR görüntüsü olmadan kanalda daralma olup olmadığı anlaşılamaz. Çünkü yukarıdaki iki semptom pek çok farklı sakatlıkta da görülür. Diğer problemlerin elimine edilmesi için MR çektirmek şarttır.
Belde Kanal Daralması Tedavisi
Belde kanal daralması tedavisinde daralmanın şiddetine ve hastanın semptomlarına bağlı olarak değişir. Genel olarak, tedavi seçenekleri konservatif (cerrahi olmayan) ve cerrahi yaklaşımlar olarak ikiye ayrılır:
Konservatif Tedaviler
1. Fizik Tedavi: Kasları güçlendirmek, esnekliği artırmak ve duruşu düzeltmek için egzersiz programları. Fizik tedavi, ağrıyı hafifletmek ve hareket kabiliyetini artırmak için manuel terapi metodları kullanılır.
2. İlaç Tedavisi: Ağrı ve iltihabı azaltmak için nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler), ağrı kesiciler ve kas gevşeticiler kullanılabilir. Bazı durumlarda, kortikosteroid enjeksiyonları ağrıyı ve iltihabı azaltmak için omurga çevresine uygulanabilir.
3. Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Kilo vermek, düzenli egzersiz yapmak ve doğru duruş tekniklerini kullanmak gibi yaşam tarzı değişiklikleri semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir.
Cerrahi Tedaviler:
1. Laminektomi: Omurga kanalını genişletmek için omurun arka kısmının (lamina) çıkarılması. Bu işlem, sinirler üzerindeki baskıyı azaltır.
2. Foraminotomi: Sinir köklerinin omurilik kanalından çıktığı alanları genişletmek için yapılır.
3. Spinal Füzyon: İki veya daha fazla omurun birleştirilmesi. Bu, omurganın stabilitesini artırmak ve ağrıyı azaltmak için yapılır.
4. Mikrocerrahi: Daha az invaziv cerrahi tekniklerle daralan alanın genişletilmesi.
Tedavi planı, hastanın semptomlarının şiddetine, genel sağlık durumuna ve yaşam tarzına göre belirlenir. Erken teşhis ve uygun tedavi, yaşam kalitesinin korunması ve semptomların yönetilmesi açısından kritiktir.
Belde Kanal Daralması Fizik Tedavi
Belde kanal daralması için fizik tedavi, semptomları hafifletmek, hareket kabiliyetini artırmak ve yaşam kalitesini iyileştirmek amacıyla yapılan bir dizi egzersiz ve manuel terapi yöntemini içerir. Manuel terapi ile kanal genişliğini arttıracak mobilizasyonlar yapılır. Böylece kanal içerisinde tuzaklanan sinirlerin mevcut baskıdan kurtulması sağlanır. Manuel terapi içerisinde sinir kaydırma manevraları uygulanır ve böylece sinirlerin sıkıştıkları yerden uzaklaşmaları hedeflenir. Egzersizlerle manuel terapide elde edilen kazanımların korunması ve kanal daralmasının ilerlemesi durdurulması hedeflenir.
Egzersizler:
1. Germe Egzersizleri: Bel ve sırt kaslarını esnetmek ve esnekliği artırmak için germe egzersizleri yapılır. Bu egzersizler, sinirler üzerindeki baskıyı azaltmaya yardımcı olabilir.
2. Güçlendirme Egzersizleri: Karın, sırt ve bacak kaslarını güçlendirmek için yapılan egzersizler, omurga stabilitesini artırabilir ve ağrıyı hafifletebilir. Örneğin, plank, köprü ve çeşitli karın kası egzersizleri.
3. Duruş ve Yürüyüş Eğitimleri: Doğru duruş ve yürüyüş teknikleri öğretilir. Bu, omurga üzerindeki baskıyı azaltarak semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir.
4. Aerobik Egzersizler: Düşük etkili aerobik egzersizler, genel kondisyonu artırır ve ağrıyı azaltabilir. Örneğin, yürüyüş, yüzme ve sabit bisiklet kullanımı.
Bu egzersizler kesinlikle fizyoterapist eşliğinde yapılmalıdır. Egzersizler kişiselleştirilmelidir. Örneğin köprü egzersizi bazı hastalar için uygunken bazılarında ağrıyı arttırabilir. Bu nedenle egzersizleri yapmadan önce mutlaka bir fizyoterapiste danışın.
Manuel Terapi Yöntemleri:
1. Eklem Mobilizasyonları: Fleksiyon yönlü mobilizasyonlar kanalı genişlettiği için fizyoterapistler bu yönde manuel terapi teknikleri kullanır. Kanal daralmasına sahip kişiler kesinlikle manipülasyon tarzı uygulamalardan kaçınmalıdır. Halk arasında kütletme olarak bilinen bu metod kanal daralmasına sahip kişilerde yüksek risk barındırır.
2. Nörodinamik Manevralar: Nörodinamik manevralar sinir kaydırma manevralarıdır. Sinirleri germeden kaydırarak sıkıştıkları yerde maruz kaldıkları baskıyı azaltmak hedeflenir. Eğer kanal yeterince genişse, sinirler sıkıştıkları yerden kurtulup baskının az olduğu bölgeye kayabilir ve böylece semptomları azalabilir.
3. Elektroterapi: TENS (Transkutanöz Elektriksel Sinir Stimülasyonu) cihazı gibi cihazlar kullanılarak ağrı yönetimi sağlanabilir.
Fizik tedavi, kanal daralması semptomlarının yönetiminde önemli bir rol oynar ve cerrahi tedaviye ihtiyaç duymadan yaşam kalitesini artırabilir. Kanal daralması için cerrahi yönteme başvurmadan önce mutlak fizik tedaviyi denemelisiniz. Pek çok hasta cerrahiye ihtiyaç duymadan başarılı fizik tedavi ile mevcut şikayetlerinden kurtulurlar. Belde kanal daralması hakkında danışmak için iletişim kanallarından randevu alabilirsiniz.
