Osgood-Schlatter hastalığı, dizin ön kısmındaki kemik çıkıntısına (tibia tuberositesi) bağlı olarak gelişen ve genellikle büyüme çağındaki çocuklarda ve gençlerde görülen bir diz rahatsızlığıdır. Bu durum aynı zamanda Osgood-Schlatter sendromu veya OSD olarak da adlandırılır. Osgood-Schlatter hastalığı genellikle aşırı fiziksel aktivite, spor yapma kaynaklı olarak hızlı büyüme dönemlerinde ortaya çıkar.
Bu hastalık, iskelet sistemi henüz olgunlaşmamış, ergenlik dönemi sporcularda görülen diz ağrısının en yaygın nedenlerinden biridir. Sakatlığın gelişimi genellikle erkekler için 10 ila 15 yaşları arasında, kızlar için ise 8 ila 13 yaşları arasında büyümenin hızlanmasıyla orantılıdır. Yani boy atma dönemlerinde daha sık görülür. Bu sakatlık erkeklerde daha yaygın olup, koşu ve sıçrama gibi sporlar yapan kişilerde daha sık görülür. Ergenlik döneminde, 12 ila 15 yaşları arasında, Osgood-Schlatter hastalığının yaygınlığı %9,8’dir (erkeklerde %11,4, kızlarda %8,3). Hastaların %20 ila %30’unda her iki dizde de bu sendrom görülür.
İçindekiler
Osgood-Schlatter Nedir?
Osgood-Schlatter dizin ön kısmında quadriceps adı verilen kasın kemiğe yapıştığı bölgede oluşan bir sakatlıktır. Quadriceps tendonu koşma, zıplama ve şut çekme gibi aktiviteler esnasında yapıştığı kemiği kendine doğru çeker. Bu da kemik üzerinde gerilim stresi yaratır. Eğer sporcunun kemiği yumuşaksa ve yoğun bir sportif aktivite yaptığı bir döneme girerse zamanla kemikte mikro ayrışma meydana gelir. Bunun nedeni yaş itibariyle yumuşak olan kemiğin, meydana gelen gerilim stresine karşı koyamaması sonucu oluşur. Bunu betimlemeye çalışırsak buz ve dondurmaya saplanmış iki tahta çubuk benzetmesi ile anlatabiliriz.
Bir tahta çubuğu dondurmaya batıralım ve bir tahta çubuğun da buza saplanmış olduğunu düşünün. Buz erişkin kemiğine, dondurma da ergen ve çocuk kemiğine benzer. Erişkin kemik gibi sert olan buzu saplanmış çubuğu ne kadar çekerseniz çekin buzda herhangi bir kırılma olmayacaktır. Ancak dondurmaya saplanmış çubuğu iler geri çok tekrarlı bir şekilde çekerseniz hem çubuk ayrılacak hem de dondurmanın bir kısmı ayrılacaktır. İşte Osgood-Schlatter hastalığında meydana gelen şey budur.
Patellar tendon yumuşak kemiği tekrar tekrar çektiğinde kemik içerisinde mikro travmalar oluşur ve bu oluşan travmalar ağrıya yol açar. Osgood-Schlatter hastalığının belirtileri şunlardır;
– Dizin ön kısmında ağrı ve hassasiyet
– Şişlik veya şişme
– Diz üzerine basarken ağrı
– Diz hareketlerinin sınırlanması
Osgood-Schlatter Teşhisi
Osgood-Schlatter klinik bir tanıdır ve genellikle radyografik değerlendirme gerekli değildir. Eğer bir travma veya atipik bir ağrı hikayesi varsa, kırık, enfeksiyon veya kemik tümörü gibi olasılıkları elemek için düz radyografi kullanılabilir. Radyografik değerlendirme, travmatik bir olaydan sonra apofiz avüzyon(kemik ayrışması) yaralanması veya diğer olasılıkları değerlendirmek için gerekebilir. Osgood-Schlatter hastalığının klasik radyografik bulguları arasında yükselmiş veya çıkıntı görünümü artmış bir tibial tuberkül, yumuşak doku şişmesi, apofiz parçalanması veya patellar tendon içinde kalsifikasyon(kemikleşme) bulunabilir.
Bu bulguların normal varyasyonlar olarak da görülebileceğini ve her zaman patolojik bir durumu temsil etmediğini unutmamak önemlidir. Bu nedenle klinik muayene son derece önemlidir. Radyografi isteniyorsa, normal ile abartılı olanı ayırt etmek için hastada bilateral(her iki bacak) görüntüleri karşılaştırarak değerlendirmek önemlidir.
Osgood-Schlatter Tedavisi
Osgood-Schlatter tedavisi genelikle muhafazakar bir yaklaşımla ve koruyucu bir şekilde ilerler. Tedavi içeriğinde tibial tüberkül üzerinde stres yaratacak faaliyetlerden 6 ay ila 1 yıl içinde apofiz birleşimi oluşana kadar uzak durulur veya yoğunluğu azaltılır. Fiziksel aktivitelerden önce ve sonra dize buz uygulanır. Quadriseps ve hamstring kaslarının izometrik güçlendirilmesi yapılır. Tedavide buz uygulama, quadriseps güçlendirme, diz arkası kasları kasları olan hamstring kaslarının gerilmesi ve aktivite düzenlemesi yapılmalıdır. Sadece ileri vakalarda immobilizasyon gerekebilir.
Sonuç olarak, bu sakatlık kendiliğinden düzelebilen ve iyileşebilen bir durumdur, ancak apofizin kaynaması 2 yıl kadar sürebilir. Tedavi ana strateji ağrı düzeyine göre belirlenen göreceli dinlenme ve faaliyet değişikliklerini içerir. Sporu tamamen bırakmanın iyileşmeyi hızlandırdığına dair kanıt yoktur, ancak sportif faaliyetleri uzman bir fizyoterapistin sporcu çocuğun fiziksel durumunu değerlendirerek uygun bir şekilde kısıtlamasının ağrıyı azaltmada etkili olduğu bilinmektedir. Bu değerlendirme sonucunda terapist hangi sporda, hangi aktiviteleri, ne kadar süre ile ne kadar zaman için yapabileceğini planlar. Böylece çocuğun hem spordan kopmaması hem de fiziksel gelişimi için gerekli olan fiziksel aktiviteyi de sağlığını koruyarak yapması sağlanır.
Ciddi ve uzun süreli vakalarda, diz immobilizasyonunun kısa bir süresi düşünülebilir. Osgood-Schlatter hastalığı için enjeksiyon tedavisi veya cerrahi müdahaleyi öneren bilimsel bir kanıt bulunmamaktadır. Semptomlar genellikle apofizin kapanması ile ağrının çözülmesiyle kendiliğinden ortadan kalkar. Uzun vadeli sonuçlar arasında kalınlaşmış veya belirginleşmiş tibial tuberkül bulunabilir ancak bu durum büyük oranda semptomsuzdur.
Osgood-Schlatter hastalığında enjeksiyon tedavisi faydalı mı?
Geçmişte bazı yazarlar semptomatik rahatlama sağlamak için patellar tendona kortikosteroid enjeksiyonu yapılmasını önermekteydi. Ancak zararlı etkisi nedeniyle şu anda güncel bilimsel çalışmalar bu enjeksiyonu önermemektedir. Bu enjeksiyon deri altıda atrofiye(küçülme) ve patellar tendonun yırtılmasına neden olabilmektedir.
2011 yılında ergen atletlerde inatçı ağrılı OSD için hiperosmolar dekstroz enjeksiyonu üzerine bilimsel bir çalışma yapıldı. Çalışmada, hastalarda sporu bırakmalarını önlemek ve spor kaynaklı ağrı ve semptomları azaltmak için %12,5 dekstroz enjeksiyonu, %1 lidokain enjeksiyonu ve normal bakımı birbiri ile kıyasladı. Çalışma sonucunda OSD’si olanlarda hem spor kısıtlılığının süresinin hem de sporla ilişkili semptomların süresinin dekstroz enjeksiyonu ile azaltılabileceğini ileri sürmüştür.
Tabi bu çalışma tek başına yeterli olmamakla birlikte yeni çalışmaların üstüne yapılması gerekmektedir. Bu etkinin travmatik iğnelemeden mi yoksa Maxwell ve ark. tarafından aşil ağrılarında başarılı bir şekilde gösterildiği gibi yaralanma sonrası oluşan yeni damarların azalmasından mı kaynaklandığı tartışmalıdır. OSD için hiperosmolar dekstrozun lidokain ile kombinasyonunun olumlu etkisini belgelemek için daha ileri çalışmalara ihtiyaç vardır.
Osgood-Schlatter hastalığına sahip olan çocuklar spor yapabilir mi?
Evet! Osgood-Schlatter hastalığına sahip çocuklar genellikle normal aktivitelerini, spor dahil, yapabilirler, Eğer, ağrı aktiviteyi engelleyecek kadar kötü değilse, dinlenme ile ağrı 1 gün içinde iyileşiyorsa sporu rahatlıkla yapabilirler.Spor yapan çocuklar için şu yardımcı müdahaleler faydalı olabilir. Ayakkabı ve kramponlarında şok emici tabanlık kullanmak. Spor öncesinde diz üzerine 15 dakika boyunca ısınma pedi kullanmak. Spor sonrasında diz üzerine 15 dakika boyunca buz uygulamak. Spor öncesi ve sonrası germe egzersizleri yapmak. Bunlara rağmen ağrı veya şikayetlerde bir gerileme olmuyorsa çocuğunuzu mutlaka uzman bir doktora veya fizyoterapiste götürmelisiniz.
Kısaca; OSD, genellikle ergenlik döneminde ortaya çıkan, çocuğun fiziksel aktivitesini sınırlayan bir durumdur. Hızlı büyüme öyküsü olan ve erken yaşlarda yoğun spor yapan hastalar, aktiviteler sırasında diz önü ağrısı ile başvururlar. Akut dönemde konservatif tedaviler etkili olsa da ciddi vakalarda semptomlar devam edebilir. Hastanın günlük aktivitesini etkileyebilir ve spor performansını azaltabilir.
Çözümlenemeyen OSD hastalarının cerrahi tedavisi konusunda başarılı sonuçlar rapor edilmiştir. Cerrahi prosedürler arasında tüberkülün delinmesi, gevşek parçaların çıkarılması, tüberkül içinden otojen kemik çivisi yerleştirilmesi, tibial tüberküloz eksizyonu ve sekestrektomi yer alır. Açık cerrahi sonrasında kozmetik rahatsızlık, postoperatif geç iyileşme ve aktiviteye dönüş süresi daha uzun zaman almaktadır. Ancak OSD’nin cerrahiye gidecek kadar kötüleşmesi çok çok çok düşük bir ihtimaldir.
Osgood-Schlatter hakkında detaylı bilgi almak için bizimle iletişime geçin.