Ense boyun ağrısı toplumda çok sık görülen ve çoğunlukla boyun hareketleri ile artan bir problemdir. Masa başı çalışanlar veya sedanter dediğimiz sporsuz bir yaşam stiline sahip olan kişilerde sık görülür. Ağrının ortaya çıkışı çoğu zaman spesifik bir hareketle olmaz, zaman içerisinde birikerek artar. Kişinin günlük yaşamında yaşadığı ufak ağrılar bir gün dayanılmaz veya can sıkıcı boyuta gelir. Bu noktada başlayan çözüm arayışları bazen başarılı bazen başarısız olur. Klasik yaklaşımlar ağrı kesici, sıcak su torbası, yakı, masaj gibi pasif çözümler olur. Bu çözümler ağrıyı hafifletme konusunda bazen başarısız olsa da çoğu zaman kesin çözüm olmaz. Bunun kesin çözümünü anlamak için ense boyun ağrısı nedir ve neden oluşur bunu tam anlamak gerekir.
Ense Boyun Ağrısı Nedenleri Nelerdir?
Ense boyun ağrısı bazen enseden gelen baş ağrısı şikayetine de dönüşebilir. Bunun nedeni tamamen anatomik bir bağlantıdan ibarettir. Ağrı vücutta bir bölgede oluşan aşırı zorlanma, gerilme veya yaralanma sonrasında oluşur. Ağrı kaynağı oluştuktan sonra bu çeşitli yerlere doğru yayılabilir. Çünkü ağrıya neden olan enflamasyon dediğimiz şey bir iltihaptır. İltihap akışkan bir bir sıvı olduğu için küçük miktarlarda etrafına doğru yayılır. Bu da ağrının da yayılmasına neden olur. Bunu suya düşen bir damlanın etrafa doğru yaydığı dalga gibi düşünebilirsiniz. Boyun ağrısı, bel ağrısı, sırt ağrısı gibi şikayerlerin kaynağı derinde olduğu için elle hissedilebilecek bir şişlik veya kızarıklık olmaz ancak bunun altında yatan iltihap derinlerde ufak ufak yayılabilir.
Ense boyun ağrısı da enseden başa vuran ağrı da aynı bu şekilde yayılır. Elle hissedilemeyen iltihabi sıvı derinde yayıldığı alanlar doğrultusunda ağrı hissine yol açar. Bu da ağrının yaygın bir şekilde tüm ense boyunca bir tarafta hissedilmesine yol açar. Peki nasıl oluyor da bazen başa bu ağrı vuruyor? Bunun nedeni iltihabın başa kadar yayılması mı? Tabiki hayır! Burada bizim refere ağrı dediğimiz bir olay meydana gelir.
Refere ağrı durumunda ağrı hissedilen bölge ile ağrı kaynağı birbirinden ayrıdır. Kişinin ağrıya yol açan yaralanması bir yerdeyken vücut bunu başka bir yerde algılayabilir. Örneğin kalp krizi geçiren kişilerin sol kolunda uyuşma veya sırtta ağrı şikayetleri olabilir. Peki bu kişilerin gerçekten sırtında veya sol kolunda bir probem mi oluyor? Hayır. Kalpteki ağrı kaynağı refere ağrı mekanizması ile sol kolda ve sırtta hissediliyor. Aynı şekilde enseden başa vuran ağrı da refere olur. Ense bölgesinde oluşan bir zorlanma, yaralanma veya gerilme refere ağrı yoluyla başta hissedilir. Bu kişiler baş ağrısı şikayeti ile hastaneye başvurduğunda da herhangi bir şey bulunmaz ve basit ağrı kesici ile evine gönderilir.
Peki ağrının kaynağı nerede?
Ense boyun ağrısı, enseden başa vuran ağrı şikayetlerinin ana kökeni nedir? Bunu anlamak için temel ve basit bir anatomiye bakmamız yeterlidir. Ense bölgesinin temel fonksiyonu başı dik tutmak ve boyun hareketleri ile başı istenilen bölgeye hareket ettirmektir. Bunu sağlayan yapılan omurgamızdır. Boynumuzda bulunan 7 adet kemik, başı sağa-sola, öne-arkaya hareket ettirmemizi sağlar. Bu kemikler birbirlerine bağlarla bağlıdır ve kaslar bu kemikleri hareket ettirerek istenilen hareketi açığa çıkarmakla görevlidir. Boyunda kemikler kendi başına hareket etmez, kemikler birbirleri üzerinde kayarak hareket eder. Bu kayma hareketini boyunda faset eklem adı verilen eklemler üzerinden yapar.
İki boyun omurga kemiği birbiri üzerinde faset eklemler vasıtasıyla kayarak hareket eder. Bu hareketi gerçekleştiren ise kaslardır. Kaslar kasılarak bir kemiği diğer kemil üzerinde kaydırır ve başı öne-geriye veya sağa sola doğru hareket ettirirler. İşte bu sağlıklı ve normal bir eklem hareketidir. Ense boyun ağrısı durumunda işte bu faset eklemler arasında gerçekleşen kayma hareketinde problem meydana gelir. Faset eklemler herhangi bir sebepten kayamaz hale gelirse ağrı başlar. Bunun bir çok nedeni olabilir. Örneğin masa başında çalışmanın getirdiği boyunda hareketsiz bir yaşam stili eklemlerin akışkanlığını ve kayganlığını bozar. Bunun sonucunda faset eklemlerde hareket kabiliyeti azalır. Hareket kabiliyeti azalınca boyunu hareket ettiren kaslar normalden daha fazla kasılarak hareketi sağlamaya çalışır, bu hareket meydana gelemezse de bu sefer kaslar gergin ve kaskatı olur. İşte bu bir ense boyun ağrısının nedenlerinden sadece biridir.
Bunun başa vurma durumuna gelirsek. Enseden gelen baş ağrısı veya enseden başa vuran ağrı durumunda ağrı kaynağı olan faset eklemlerde refere ağrı meydana gelebilir. Eğer ilk 3-4 faset eklemde bu problem meydana gelirse bu durumda ağrı başa doğru refere olur. Çünkü başa doğru giden sinirler ilk 3-4 faset eklemin hemen yanından geçer. Bu nedenle bu faset eklemlerde oluşacak bir iltihap kolayca bu sinirlere doğru nüfuz edecektir. Bu sinirlere yayılan bir iltihap sanki o sinirin gittiği yer olan baş bölgesinden gelen bir iltihapmış gibi beyne sinyal gönderir. Bunun sonucunda da kişiler baş ağrısı hisseder. Enseden gelen baş ağrısı bu şekilde baş kısmında hissedilir. Ağrı önce ense kısmında başlar, daha sonra iltihap yayıldıkça başa giden sinirlere doğru yayılır ve bunun sonucunda da enseden başa vuran ağrı başlar.
Ense boyun ağrısı tedavisi için etkili yöntemler nelerdir?
Ense boyun ağrısı tedavisi için kişilerdeki ağrının kaynağını doğru tespit etmek gerekir. Fizyoterapistler elleri ile yaptığı değerlendirme ile boyun omurlarında nerede hareket kısıtlılığı olduğunu ve hangi hareket kısıtlılığının ağrıya yol açtığını bulabilirler. Hangi faset eklemin ağrıya yol açtığını bulduktan sonra çözüm oldukça kolay olur. Manuel terapi adı verilen spesifik tekniklerle fizyoterapistler, hareket etmeyen veya ağrıya yol açan eklemi tekrar hareketli hale getirerek normal eklem hareketini tekrar ekleme kazandırırlar. Daha sonra verilen basit ve kolay egzersizlerle hastanın bu hareketliliği korumasını sağlarlar. Ancak unutulmamalıdır ki problemi ortaya çıkaran faktörler eğer düzeltilmezse bu ağrı tekrarlar.
Örneğin kişi masa başında saatlerce çalışıyorsa bu kişilerin eklemlerini hareketlendirmek tek başına yeterli olmayacaktır. Çünkü kişi tekrar aynı rutine döndüğü zaman boyunda bu sefer farklı bir faset eklemi kilitleyerek tekrar ağrı şikayetlerine sahip olacaktır. Bundan korunmanın en kesin yolu, boyun bölgesinde hareketsizlikten kaçınmaktır. Masa başında saatte bir başı öne geriye, sağa sola çevirmek bundan kaçınmanın en kolay yoludur. Bunun yanı sıra boyunda harekete yol açacak bir sportif aktiviteye sahip olmak da bunu önleyecektir. Örneğin yüzme sporunda nefes alışverişi için bol bol boynu sağa sola, öne ve geriye hareket ettiriririz. Bunun sonucunda da tüm eklemler olması gerektiği şekilde hareket eder ve eklemlerin hareketleri hiçbir şekilde kısıtlanmaz.
Tabi boynuı hareket ettiren spor yaparken dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta da boynu zorlamak olacaktır. Boynu aşırı döndüren, ani hareket ettiren veya sıkıştıran bir spor da hakeza ağrıya yol açabilir. Sonuçta boyunda oluşan ağrı, ense boyun ağrısı ve enseden başa vuran ağrı durumlarının temel sebebi boyunda oluşan iltihaptır. Bu iltihap hareketsizlik nedeniyle oluşabileceği gibi aynı şekilde aşırı zorlamaya bağlı da gelişebilir. Yoğun stres anında aşırı kasılmaya bağlı da eklemler ve kaslarda zorlanmalar oluşabilir. Bu durum da kendi kendine bir yaralanmaya yol açarak ense boyun ağrısı şikayetine ve daha da ileride enseden başa vuran ağrı şikayetine yol açabilir.
