Patellafemoral Ağrı Sendromu
Patellafemoral ağrı sendromu özellikle spor yapan kişilerde sıkça görülen bir problemdir. Runners Knee olarak sınıflandırılan sakatlıklardan biridir. Çoğunlukla koşu temelli spor yapan kişilerde sıklıkla görülür. Tedavisi oldukça basit olmasına rağmen, problemi doğru tespit edememek, tedavinin uzamasına veya başarısız tedaviler uygulanmasına neden olmaktadır.
Patellafemoral Ağrı Sendromu Nedir?
Patellafemoral ağrı sendromu temelde diz kapağı çevresinde görülen ağrılı bir sendromdur. İsmini ağrının oluştuğu bölge olan patella(diz kapağı) ve femur(uygluk kemiği) kısmından alır. Ağrı bu iki kemik arasındaki bölgede oluştuğu için patellafemoral ağrı sendromu olarak adlandırılır.
Sporcuların ani yüklenmeleri sonrası, spora yeni başlayanların veya sosyal yaşantısında bir anda dizlerine yüklenen kişilerin diz kapağı çevresindeki ağrı oluşması ile başlar. Bu sendromun teşhisinin konulması esasında dizde yapısal bir problem görülmemesi sonucunda konulur. Klinik muayenede, MR ve röntgen görüntülerinde herhangi bir patolojik bulgu olmaması sonucu bu teşhis konulur. Yani dizinizdeki yapıların sağlam olmasına rağmen ağrınızın olması, sizde patellafemoral ağrı sendromu olduğunu gösterir.
Patellofemoral Ağrı Sendromu Kimlerde Görülür?
Çoğunlukla spor yapan ve özellikle koşan sporcularda sıklıkla görülür. Spor esnasında diz eklemine binen yüksek yoğunluktaki yükler sonucunda ağrı oluşur. Bu nedenle sıçrama, koşu, step gibi aktiviteleri çok fazla yapan kişilerde bu sendrom açığa çıkar. Çoğunlukla kişilerin şikayetleri antrenman yükünün artışı ile paralellik gösterir. Yeni bir idmana, yeni bir tempoya geçildiği zaman eğer vücut buna hazır değilse, bu sendrom meydana gelir.
Patella Femoral Ağrı Sendromu Belirtileri
Patellafemoral ağrı sendromunun belirtileri dize yük bindiren hareketlerdir
- Merdiven inip çıkarken ağrı
- Oturup kalkarken diz önünde ağrı
- Bağdaş kurma ve bacak bacak üstüne atarak uzun süre oturunca ağrı
- Koşu, sıçrama aktivitelerinde ağrı
- İleri seviyelerde sabah yataktan kalkarken ilk birkaç adımda ağrı
Belirtileri mevcuttur. Ağrılar aktivite ile birlikte artar, dinlendikçe azalır.
Patella Femoral Ağrı Sendromu Neden Olur?
Patellefemoral ağrı sendromunda kişilerin dizlerine aşırı yüklenmeleri sonucunda bu sakatlık meydana gelir. Çoğunlukla quadriceps adı verilen kasların yeteri kadar güçlü olmaması bu sakatlığın altında yatan temel faktör olarak gösterilir. Diz eklemi hareketleri esnasında patellanın(diz kapağının) femur üzerinde hareketini sağlayan kas quadriceps kasıdır. Quadriceps kasının kuvveti yapılan aktiviteyi, örneğin sıçrama/ip atlama, karşılamaya yetmezse bu sefer bu iki kemik arasındaki sürtünme artar. Bunun sonucunda çevre yapılara fazla miktarda yük biner ve uzun vadede ağrı oluşur. Quadricepsin yanı sıra dizi stabil tutan kaslarda da bir zaafiyet oluşması durumunda diz eklemi fazla oynak hale gelir ve bu oynaklık sonucunda yine çevre yapılara fazla yük bine ve ağrı oluşur. Bundan korunmak için bacağın iç, dış ve arka kısmında bulunan kasların da güçlü olması gerekir.
Sporcuların çok güçlü olması bu sakatlıktan korunacakları anlamına gelmez. Yapılan aktivite eğer yüksek yoğunluklu veya hatalı koşu, sıçrama, egzersiz tekniği ile yapılırsa yine bu sakatlık açığa çıkar. Bu sakatlığın nedeni zayıf kaslar değil, kasların birbirlerine oranı ve yapılan işe karşı yeterliliği yönünde bir zaafiyet oluşması durumu vardır.
Patella Femoral Ağrı Sendromu Gelişme Riskini Arttıran Etmenler
Patellofemoral Ağrı Sendromu, patellanın femoral olukta seyrederken lateral deviasyonundan, yani hafif dışa kaymasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Yanal izlemeye yönelik bu eğilim birkaç faktörün sonucu olabilir
- Hamstringlerin ve gastroknemiusun gerginliği
- Patellanın lateral yüzünü lateral femoral kondile karşı sıkıştıran lateral retinakulumun gergin olması (Genetik bir özelliktir)
- Artan Q açısı (Genetik bir özelliktir)
- İliotibial bandın gergin olması
- Ayağın pronasyonu (Genetik bir özelliktir)
- Patella alta (Diz kapağının altındaki tendon, normalden daha uzundur ve yine genetik bir özelliktir)
- Vastus medialis oblik (VMO) yetmezliği, vastus lateralis’in (VL) gücüyle dengesizlikten veya dizde 20 ila 30 mililitre efüzyon varlığından kaynaklanan inhibisyondan kaynaklanır
- VMO’nun bağlı olduğu kalça addüktörlerinin zayıflığı
Patella Femoral Ağrı Sendromu Tedavisi
Patellafemoral ağrı sendromunu tedavi etmek için mutlaka hastanın sakatlığının gelişim süreci dikkatli bir şekilde değerlendirilmelidir. Hastanın hikayesi alındıktan sonra, hastanın verdiği ipuçları doğrultusunda klinik testler yapılır ve problemin kaynağı tespit edilir. Bu her hastada farklılaşacağı için, bu sakatlığın tedavisinde şu egzersizler veya şu uygulamalar yapılır demek doğru olmayacaktır.
Problemin kesin çözümü iyi değerlendirmede yatar. Örneğin bir hasta koşu hızını arttırdığı için, koşu tekniğinde oluşan değişim bu sakatlığa yol açabilir. Bu hastada koşu tekniğine müdahale edip düzeltmeye çalışmadan sakatlığı tamamen iyileştirmek mümkün değildir.
Bir başka hasta örneğinde, hasta günlük rutininde spor yapmayan birisidir. Bir etkinlik esnasında gösterdiği bir performanstan sonra ağrısı başlayabilir. Bu ağrıyı nasıl dindireceğini bilemediği için günlük yaşamını düzenleyemeyip ağrısının iyileşmesine fırsat tanımamış olabilir. Bu kişinin asansör yerine merdiven çıkmayı tercih etme alışkanlığı bile varsa bu ağrının devam etmesi ve iyileşmemesi için yeterlidir.
Dolayısıyla patellafemoral ağrı sendromunda kişiye özel yaklaşımlar ve uygulamalar ancak problemin kesin çözümünü sağlar. Koşucuya bacakların güçsüz, bu nedenle sende bu sendrom meydana geldi demek absürt olacağı gibi, günlük yaşantısında hareketli bir bireye problemin özü anlatılmadan bilinçlendirmeden dizini nasıl dinlendireceği anlatılmadan bu sendromun iyileşmesi mümkün değildir.
Temelde biyomekanik çözümler, hasta eğitimi, egzersiz ve manuel terapi uygulamalarından hastaya en uygun olanı seçilerek müdahale edilmelidir. Bu metod ile sıklıkla tekrarlayan bu sakatlığın kalıcı bir şekilde önüne geçmek mümkündür.
